فواید آموزش چرتکه و محاسبات ذهنی ریاضی به کودکان

دوران کودکی مهمترین مرحله رشد از نظر عاطفی ، فکری ، جسمی و اجتماعی است. در واقع رشد مغز انسان در اوایل کودکی به اوج خود می رسد. هیچ کودکی مثل هم نبوده و میزان یادگیری بچه ها در این بازه زمانی متفاوت است. برخی از کودکان با مطالعه و برخی دیگر با مشاهده بهتر می آموزند. همچنین تحقیقات نشان داده است که ظرفیت پردازش اطلاعات در کودکان متفاوت است. ریاضیات یک روش عالی برای تحریک رشد مغزی کودک و توانمند سازی او برای دستیابی به مهارت های دیگر است لذا آموزش چرتکه به کودکان در این زمینه اهمیت بسیاری دارد.

در این مقاله می خواهیم موضوعات زیر را مورد بررسی قرار دهیم:

1.  چرتکه چیست؟
2. آموزش چرتکه به کودکان
3. مزایا و تاثیر آموزش چرتکه بر یادگیری 
4. آموزش چرتکه و تاثیر آن بر مغز
5. دوره آموزشی یوسی مس (UCMAS)

در ادامه با تیم آموزشی رایاد همراه باشید.

چرتکه چیست؟

چرتکه یک قاب شمارش است و ریشه در کلمه یونانی ” abax ” به معنی “جدول” دارد. اولین ابزار محاسباتی دست انسان، چرتکه بود. این دستگاه ساده ی محاسبه باعث می شود دو قست مغز به کار گرفته شده و در نتیجه به رشد ذهنی افراد کمک می کند.

چرتکه از یک قاب چوبی، میله و تعدادی مهره تشکیل شده است. در لایه بالایی یک مهره گرد و در قسمت پایین چهار مهره وجود دارد. به وسیله چرتکه می توانید 4 عمل ریاضی را انجام دهید. هر میله ارزش مکانی متفاوتی از جمله مرتبه یک ، ده ها ،صدها ، هزاران و غیره را نشان می دهد. هر مهره نشان دهنده یک عدد است و می تواند در امتداد میله ها حرکت داده شود.

این ابزار قدیمی، شاید به ظاهر یک دستگاه ساده باشد اما در طول تاریخ به عنوان یک وسیله مهم اقتصادی شناخته شده است. از این روی هنوز هم در مناطق مدرن امروزی در سراسر دنیا، چرتکه تدریس می شود. محاسبه با چرتکه، برای افرادی که مشکل بینایی دارند بسیار مناسب است. همچنین، کسانی که می‌خواهند مرز سرعت را در محاسبات ذهنی زیر پا بگذارند وسیله مناسبی است.

نکته جالب درباره محاسبات به وسیله چرتکه اینجاست که محاسبات ذهنی فقط روی اعداد طبیعی انجام نمی‌شود. اعداد منفی و اعشاری هم می‌توانند توسط فردی که چرتکه بلد است، به صورت ذهنی انجام شوند.

آموزش چرتکه به کودکان

چرتکه، یک وسیله سنتی برای تسهیل عملیات محاسباتی است و اعداد را از طریق قالب فضایی نشان می دهد، در واقع ما با کمک انگشتان ، کاغذ ، قلم و ماشین حساب مغز خود را محدود می کنیم که این کار به مرور زمان باعث ضعیف شدن توانایی ذهنی می شود . در حالی که در چرتکه بستری وجود دارد که با ریاضیات به عنوان یک بازی رفتار کرده و محاسبه را ساده و آسان می کند. چرتکه سطح تمرکز و مهارت های ذهنی کودکان را افزایش می دهد.

اگر فرزند شما هنوز انگشتان خود را در آبهای عمیق استفاده از چرتکه و انجام ریاضیات ذهنی فرو نبرده، می توانید این خلا را با برنامه های مقدماتی پر کنید. کودکان در هر سطح مهارتی می توانند چرتکه را یاد بگیرند. سن مناسب برای شروع آموزش چرتکه به کودکان از 4 سال به بالا است. زیرا در این سن مغز آنها شروع به پردازش اطلاعات به روش صحیح می کند و آنها می فهمند که چگونه مهره ها را حرکت دهند تا به راه حل مناسب برسند.

معلمان در ابتدا با استفاده از چرتکه به عنوان یک سرگرمی جالب، نحوه جمع و تفریق را به دانش آموزان می آموزند. این کار باعث می شود کودک قبل از ورود به دبستان آماده پذیرش مسائل پیچیده تر باشد. با یادگیری چرتکه، دانش آموزان می توانند تمرکز خود را پرورش دهند و همچنین توانایی و سرعت محاسبه خود را بهبود بخشند. از این روی موفقیت در انجام محاسبات ذهنی باعث تقویت اعتماد به نفس آنها می شود .

مزایا و تاثیر آموزش چرتکه بر یادگیری

همه ما دوست داریم بچه های موفق و باهوشی داشته باشیم و برای رسیدن به این هدف تلاش می کنیم. آنها را به بهترین مدارس می فرستیم و سعی می کنیم شرایط مناسبی را برای رشد و نمو آنها فراهم کنیم.

برخی تصور می کنند که آموزش محاسبات ذهنی ریاضی به کودکان، صرفاً روشی برای بهبود سرعت و دقت محاسبات است، در حالیکه چیزی فراتر از این هاست زیرا وقتی کودکان در حال یادگیری حساب ریاضیات هستند، در واقع مراحل رشد سایر جنبه های ذهن را نیز سپری می کنند. هنگامی که کودکان به سرعت محاسبه ی حیرت انگیزی انجام می دهند، در واقع باعث تقویت سایر توانایی های ذهنی مانند: مشاهده، تجسم، گوش دادن و حافظه نیز می شوند.

یادگیری چرتکه و تاثیر آن بر مغز بسیار شگفت انگیز است. با چرتکه مهارت یادگیری نه تنها در زمینه ی ریاضی بلکه در تمام زمنیه ها افزایش می‌یابد. به این دلیل که حین کار با چرتکه هر دو نیم کره مغز به صورت همزمان شروع به فعالیت می‌کنند. از جمله فواید آموزش چرتکه به کوذکان می توان موارد زیر را نام برد:

تمرکز

در حین آموزش محاسبات ذهنی ریاضی به کودکان، نه تنها آنها یاد می گیرند عملیات های ریاضی مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم را بر روی دستگاه چرتکه انجام دهند بلکه محاسبات ذهنی را نیز فرا می گیرند. این تکنیک که تجسم نام دارد ، عملاً به معنای فرض چرتکه در ذهن و انجام محاسبات مجازی است. همانطور که محاسبات در ذهن انجام می شود، کودک تمرکز کردن را یاد می گیرد و می آموزد که روی مشکلات خاص ، چه در خانه و چه در مدرسه تمرکز کند.

مهارت ریاضی

اکثر دانش آموزان ریاضیات را یک موضوع دشوار می دانند. یادگیری چرتکه تسلط بر مباحث ریاضی را برای آنها آسان کرده و منجر به درک بهتر مسائل می شوند. در واقع چرتکه، یک دست ورزی برای آموزش ریاضی است که در سراسر جهان بطور قابل توجهی محبوبیت دارد.

درک منطقی

پس از مدتی که کودک به چرتکه مسلط شد، درک او از جهان تغییر می کند. آنها اکنون از منظر منطقی شروع به تفکر می کنند. بنابراین برای سناریوهای روزمره منطق خود را به کار می گیرند.

مهارت های تحلیلی

هنگامی که کودکان از طریق چرتکه مسائل ریاضی را حل می کنند، در واقع در حال تقویت مهارت های تحلیلی خود هستند. به عنوان مثال، در آموزش چرتکه به کودکان، آنها یاد می گیرند که با چندین فرمول مختلف و در عین حال ساده ، مسئله مشابه را حل کنند. این باعث می شود کودک بلافاصله استفاده از فرمول صحیح را تجزیه و تحلیل کرده و از آن در حل مشکل استفاده کند. با این کار ، کودک همچنین شروع به تجزیه و تحلیل موقعیت های زندگی واقعی
می کند.

حافظه

یکی از بزرگترین خواص چرتکه کمک به حفظ حافظه است. برای حل یک مسئله ریاضی، کودک باید تمام مراحل را به خاطر بسپارد. بنابراین وقتی از چرتکه استفاده می کند، باید این دانش را حفظ کند – چه مستقیم و چه غیرمستقیم. با تمرین مداوم چرتکه، کودک به طور ناخودآگاه، قدم ها و پاسخ هایی را به خاطر می سپارد که به نوبه خود حافظه وی را تقویت می کند.

مهارت حرکتی

وقتی کودک با استفاده از دست خود مهره های چرتکه را به اطراف حرکت می دهد ، مغز او تحریک می شود. چرتکه نه تنها به بهبود کارایی مغز کمک می کند بلکه اندام های حسی را نیز شبیه سازی می کند.

استرس

چرتکه به عنوان یک شکننده بزرگ استرس و تقویت کننده شادی شناخته می شود و به نوبه خود می تواند سطح اضطراب را کاهش دهد.

اصول یادگیری

اگر تدریس با کمک شی یا تصویر ( نقشه، نمودار، عکس،وسایل قابل لمس و…) انجام شود دانش آموزان بهتر موضوع را به یاد می آورند. در نتیجه برای اینکه آنها از مباحث ریاضی لذت ببرند نیاز است از یک وسیله جذاب برای آموزش محاسبات ذهنی ریاضی مثل چرتکه استفاده شود.

مشاهده

مشاهده، یک حالت هوشیاری سریع ذهن و حواس است که شامل: توانایی مقایسه ، تجزیه و تحلیل، تمایز اشیا، انگیزه ها و مراحل می باشد.

آموزش چرتکه به کودکان و تاثیر آن بر مغز

مغز انسان از دو نیمه تشکیل شده است. که اصطلاحاً به آن نیم کره راست و نیم کره چپ می گویند. به دلایلی، نیمکره راست و چپ ” مخالف” بدن ما را کنترل می کند. بنابراین نیمکره راست، سمت چپ و آنچه را که در چشم چپ می بینیم پردازش می کند در حالی که نیمکره چپ، سمت راست و آنچه را که چشم راست ما می بیند کنترل می کند.

یک روانشناس آمریکایی به نام راجرد اسپری مفهوم مغز راست و مغز چپ را مورد بررسی قرار داد. وی کشف کرد که مغز انسان دارای دو روش تفکر بسیار متفاوت است. یکی (مغز راست) بصری است و اطلاعات را به روش دیداری و همزمان پردازش می کند و ابتدا به کل تصویر و سپس به جزئیات نگاه می کند. دیگری (مغز چپ) کلامی است و اطلاعات را به روش تحلیلی و پی در پی پردازش می کند.

نیمکره چپ و راست مغز انسان از نظر شکل مشابه است اما تفاوت هایی در عملکرد آنها دیده می شود. مغز چپ که به آن مغز دیجیتال نیز گفته می شود: خواندن ، نوشتن ، محاسبه ،تفکر منطقی و مغز راست که به آن مغز آنالوگ گفته می شود: حس سه بعدی ، خلاقیت و حواس هنری را کنترل می کند. بنابراین هر دونیکره با هم کار کرده تا به ما امکان عملکرد انسانی را بدهند.

با توجه به آنچه گفته شد، آموزش چرتکه تنها برای یادگیری محاسبات ریاضی نیست بلکه برای فعال کردن دو نیمکره مغز به طور مساوی بکار می رود. به عبارتی دیگر هنگام آموزش جمع و تفریق با چرتکه به کودکان تمامی نورون ها و سلول های مغزی دو نیمکره فعال می شوند.

دوره آموزشی یوسی مس (UCMAS)

دوره آموزشی یوسی مس، یک برنامه توسعه ذهنی است که از نظر علمی اثبات شده است. در واقع ترکیبی از یک ابزار قدیمی و تکنیک های مدرن آموزش امروزی می باشد.
این دوره به خصوص به کودکان بین 4 تا 12 سال توصیه می شود. زیرا براساس مطالعات انجام شده 75٪ از مغز انسان در این مدت بسیار قابل انعطاف و یادگیری است.
این دوره به گونه ای طراحی شده که کودکان آن را جذاب و سرگرم کننده می دانند و به بهبود سرعت و دقت محاسبات پیچیده کمک می کند. محاسبه چندین عدد 10 رقمی در عرض چند ثانیه ، برای هرکس یک شاهکار شگفت انگیز است، چه برسد به کودکان.

پیشنهاد میکنم مطلب آموزش ضرب و تقسیم در چرتکه را نیز مطالعه نمایید.

سخن آخر

ریاضیات به عنوان یکی از اساسی ترین مهارت های شناختی در جوامع عددی در نظر گرفته شده و نتایج پیشرفت فرد را از جمله موفقیت تحصیلی ، آرزوهای شغلی و درآمد اقتصادی پیش بینی می کند. مزایای چرتکه و چگونگی استفاده از این ابزار باستانی را در دوران مدرن امروزی باید راهی برای رشد ذهن جوانان، فکر کردن و عملکرد سریع و منطقی دانست.
تحقیقات نشان داده کودکانی که در گذشته از چرتکه استفاده می کردند، می توانند محاسبات را در بزرگسالی سریعتر و راحت تر انجام دهند. این امر به این دلیل است که آنها قانون طلایی محاسبه ارقام بلند را در ذهن خود حک کرده و به آنها امکان می دهد در مراحل بعدی زندگی راحت تر عمل کنند. ضمن آنکه احساس موفقیت، توانایی و اعتماد به نفس ویژگی هایی هستند که می توانید در کودکانی که محاسبات با چرتکه را فرا گرفته اند، مشاهده کنید.
از این روی به والدین پیشنهاد می شود نحوه استفاده از چرتکه را به کودکان خود بیاموزند.