از آن جایی که خانواده اولین مدرسه و مدرسه دومین خانه هر کودک تلقی می‌شود، می‌توان به اهمیت نقش مدرسه و مربیان در زندگی و شخصیت هر کودک پی برد.

به طور کلی والدین و مدرسه دو رکن اصلی در تعلیم و تربیت هر کودک به شمار می‌روند که فعالیت یک‌جانبه هر یک از این دو ناقص و بی‌ثمر خواهد بود.

به همین دلیل تشکیل انجمن اولیا و مربیان در هر مدرسه، کاری اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد؛ چرا که تاثیر مثبت و مستقیمی در آینده کودکان دارد.

• انجمن اولیا و مربیان چه وظیفه‌ای دارند؟
• اعضای آن چگونه انتخاب می‌شود؟ 
• چه قوانینی بر این انجمن حاکم است؟

در این مطلب قرار است به سوالات و نکات بالا و همچنین مسائل و ایده هایی برای داشتن یک انجمن اولیاء و مربیان بهتر بپردازیم.

اگر بخواهیم انجمن اولیاء و مربیان را برای شما به صورت ساده تعریف کنیم، می‌توانیم بگوییم که انجمن اولیا و مربیان گروهی متشکل از اعضای انتخابی مدرسه و والدین است که با برگزاری جلسات مختلف در طول یک سال تحصیلی در تحقق اهداف آموزشی و تربیتی دانش‌آموزان همان مدرسه قدم برمی‌دارند.

با توجه به اینکه رشد و پیشرفت دانش‌آموزان باید در هر دو نهاد آموزشی خانه و مدرسه انجام و کنترل شود، هماهنگی و هم‌سویی فعالیت‌های والدین و مربیان اهمیت دو چندانی پیدا می‌کند. به همین دلیل تشکیل انجمن اولیا و مربیان در تمامی مدارس به شدت احساس می‌گردد و از آن نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.

از دیگر اهداف تشکیل این انجمن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بهره‌مندی از حضور والدین و دیدگاه‌های آنان
• مشورت در خصوص مسائل مختلف مدرسه مثل نوع لباس فرم دانش آموزان
• افزایش مشارکت و اثربخشی والدین در راستای تعالی نظام تعلیم و تربیت
• ساماندهی و استفاده از تخصص و مهارت‌های مختلف اولیا
• حل کردن مشکلات مدرسه به روشی موثر و کارآمد
• آموزش فرزندپروری و نحوه رفتار با کودک خود به والدین
• افزایش تعامل خانه و مدرسه
• تقویت همکاری و مشارکت اولیای دانش‌آموزان برای کمک به ارتقای کیفیت فعالیت‌های آموزشی و پرورشی
• ارائه راهکار در راستای توجه به تربیت عاطفی و اجتماعی دانش‌آموزان
• افزایش کمک‌های مالی به مدرسه
• بررسی و معرفی عواملی که مانع رشد بدنی و روانی کودکان می‌شود

حال که هدف از تشکیل انجمن اولیا و مربیان برای شما روشن شد، به این مساله می‌پردازیم که وظایف انجمن چیست؟ برخی فکر می‌کنند که وظیفه اصلی این انجمن، پرداخت کمک‌های مالی به مدرسه است که حقیقت ندارد.

متاسفانه مشکلات مالی باعث شده است که دیگر وظایف مهم انجمن تحت الشعاع قرار بگیرند و به اندازه کافی به آنها پرداخته نشود.

سایت آموزش و پرورش شرح وظایف واضحی را برای انجمن اولیا و مربیان تهیه کرده که در آن تمامی زمینه‌هایی که فعالیت انجمن در آنها ضروری است معرفی می‌شود. این شرح وظایف 15 بند و یک تبصره تشکیل شده است:

1- تأمین مشارکت فکری، فرهنگی، عاطفی و آموزشی اولیا و تقویت هماهنگی و همسویی تربیتی و آموزشی خانه و مدرسه

2- برنامه ریزی و تشکیل جلسات عمومی اولیای دانش آموزان

3- برنامه ریزی و تصمیم گیری جهت تشکیل جلسات آموزش خانواده

4- همکاری و مشارکت با شورای معلمان در برگزاری کلاس های فوق برنامه

5- مشارکت در اجرای برنامه های کارآموزی هنرجویان در هنرستان ها

6- – همکاری و مشارکت با مدیر مدرسه در اجرای فعالیت های پژوهشی، برگزاری اردوهای دانش‌آموزان و بازدید از مراکز علمی، آموزشی و فرهنگی

7- همکاری و مشارکت درباره ی چگونگی قدردانی از کارکنان، اولیا و دانش آموزان و اعضای شوراهای مدرسه با رعایت ضوابط و مقررات مربوط

8- جلب همکاری اولیای دانش آموزان جهت مشارکت و کمک به ارتقای کیفیت فعالیت های مربوط و ارائه ی پیشنهادهای لازم به مدیر مدرسه

9- – تلاش و همکاری برای جلب مشارکت اولیای دانش آموزان، صاحب حرف، افراد خیر و موسسات خیریه در تأمین امکانات مورد نیاز و بهبود اداره ی امور مدرسه

10- نظارت بر چگونگی اخذ کمک های مردمی با رعایت قوانین و مقررات مربوط

11- تشکیل شورای مالی مدرسه با عضویت مدیر مدرسه، رئیس انجمن و نماینده ی شورای معلمان در اولین جلسه ی انجمن

12- نظارت بر نحوه ی هزینه ی وجوه حاصل از کمک های مردمی، خدمات فوق برنامه، سرانه دانش آموزان و کمک های شوراهای آموزش و پرورش از طریق شورای مالی، و مطابقت موارد هزینه با برنامه های مصوب شورای مدرسه

13- بررسی و اتخاذ تصمیم نسبت به سرویس رفت و آمد دانش آموزان

14- انتخاب نماینده برای شرکت در شورای مدرسه

15- انجام اموری که بر اساس بخش نامه های انجمن مرکزی اولیا و مربیان به عهده ی انجمن مدرسه محول می گردد

تبصره 1 : در مدارس بزرگسالان و مدارس کم جمعیتی که برابر آیین نامه‌های انجمن مرکزی اولیا و مربیان، امکان تشکیل انجمن نمی‌باشد، وظایف انجمن به مدیر مدرسه واگذار می‌شود.

تبصره 2 : مدارس ضمیمه و مدارسی که به صورت مجتمع (ابتدایی، راهنمایی تحصیلی و متوسطه) توسط یک مدیر اداره می‌شوند، می‌توانند در صورت تمایل مدیر، انجمن را به صورت مشترک تشکیل دهند.

اعضای انجمن در اولین جلسه خود ضمن بررسی و قرائت دقیق آیین‌نامه، از بین اولیای منتخب، افراد زیر را بر می‌گزینند:

• رئیس انجمن
• نایب رئیس انجمن
• منشی و رابط انجمن

نکته:

1- لازم به ذکر است که مدیر، معاون . معاون پرورشی عضو اصلی انجمن هستند و در انتخاب هیئت رئیس حق رای دارند.

2- با توجه به آئین نامه اجرایی مدارس، فردی به عنوان مسئول امور مالی انتخاب نمی شود، بنابراین رئیس انجمن امور مربوطه را پیگیری می نماید.

جهت برگزاری جلسات انجمن اولیا و مربیان با بازده و کیفیت بالا، تعداد والدینی قابل عضو در انجمن اولیا و مربیان بر اساس تعداد دانش‌آموزان موجود در همان مدرسه به صورت زیر محدود می‌شود:

• تعداد والدین منتخب در انجمن اولیا و مربیان در مدارسی که تعداد دانش‌آموزان آن کم‌تر از 300 نفر است، 7 نفر می‌باشد که 4 نفر از آنان به عنوان عضو اصلی و 3 نفر باقی‌مانده به عنوان عضو علی‌البدل منصوب می‌گردند.
• در صورتی که تعداد محصلان مدرسه بیش از 300 نفر باشند؛ به ازای هر 100 نفر دانش‌آموز بیشتر، یک نفر به اعضای اصلی اضافه خواهد گشت. لازم به ذکر است که تعداد اعضای علی‌البدل همچنان 3 نفر باقی خواهد ماند.
• مدارسي كه جمعیت آن بيش از 900 نفر دانش آموز باشد تعداد اعضای والدین منتخب آن حداکثر به 10 نفر عضو اصلی می‌رسد.

همان طور که پیش‌تر گفتیم اعضای انجمن اولیا و مربیان هر مدرسه عبارت است از مدیر، معاون و معلم پرورشی و… که جزء کادر مدرسه به حسب می‌آیند؛ همچنین تعدادی از والدین مدرسه نیز به عنوان نماینده تمامی والدین در این انجمن عضو می‌شوند.

برگزیده شدن کاندیداهای انجمن اولیا و مربیان از طریق برگزاری انتخابات و رای‌گیری انجام می‌گردد. به همین دلیل از تمامی والدین دانش‌آموزان برای رای دادن به نماینده خود دعوت به عمل می‌آید و کاندیداهایی که اکثریت آرا را از آن خود کرده‌اند در این انجمن عضو می‌گردند. لازم به ذکر است که افرادی که تمایل به کاندید شدن در این انجمن را دارند باید شرایط زیر را دارا باشند:

• اعتقاد به جمهوری اسلامی ایران، قانون اساسی و ولایت فقیه
• داشتن زمان و توانایی کافی برای عمل به مسئولیت‌های محول شده
• پدر و مادر دانش‌آموز محصل در همان مدرسه باشند
• داشتن آگاهی و علاقه به مسائل آموزشی و تربیتی
• داشتن سواد خواندن و نوشتن

توجه:
شرایط ذکر شده با اظهار داوطلب و تایید مدیر مدرسه پذیرفته می‌شود و در صورتی که خلاف آن ثابت شود با تایید شورای انجمن اولیا و مربیان آموزش و پرورش و با ابلاغ رئیس سازمان، فرد مورد نظر برکنار خواهد شد.

برگزاری انتخابات انجمن اولیا و مربیان نیاز به شرکت حداقل نیمی از والدین مدرسه دارد. در صورتی که تعداد شرکت‌کنندگان کم‌تر از حد استاندارد باشد مدیر وظیفه دارد که در طی دو هفته این دعوت عمومی را تکرار کند و انتخابات را با افراد حاضر در محل برگزار نماید.

افراد کاندید با دریافت اکثریت آرا به عنوان نماینده انجمن انتخاب خواهند شد. لازم به ذکر است که مدت زمان فعالیت انجمن اولیاء و مربیان، یک سال تحصیلی است و اعضای جدید انجمن مهر ماه هر سال از طریق انتخابات تعیین می‌گردند. همچنین کاندید شدن دوباره اعضای انجمن سال گذشته در صورت تحصیل کردن دانش‌آموز در همان مدرسه، بلامانع است. پس از مشخص شدن والدین برگزیده شده جهت عضویت در انجمن، اسامی اعضای هیأت رئیسه در برگه مربوط به همراه برگه مشخصات اعضای انجمن اولیاء مربیان به اداره ارسال می‌گردد.

در آیین‌نامه انجمن اولیا و مربیان به صورت مفصل از وظایف اعضای انجمن و فعالیت‌های آنان سخن گفته شده است که پس از برگزاری انتخابات و مشخص شدن اعضای انجمن در جلسه اول این آیین نامه برای تمامی اعضا خوانده می‌شود تا بر قوانین آگاه باشند. از مهم‌ترین ماده‌ها موجود در این آیین‌نامه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدیر وظیفه دارد به صورت منظم و برنامه‌ریزی شده شورای مدرسه، انجمن اولیا و مربیان، شورای معلمان و شورای دانش‌آموزان را تشکیل دهد.
• مدیر مدرسه موظف است بر اجرای مصوبات و چگونگی ثبت، نگهداری سوابق و صورت جلسات شورای مدرسه و انجمن اولیا مربیان نظارت کند.
• مصوبات انجمن با رای اکثریت اعضای اصلی حاضر در جلسه معتبر بوده و می‌بایست اجرا شود.
• منشی انجمن وظیفه دارد که در تمامی جلسات حضور داشته باشد و صورت جلسه را در دفتر مخصوص انجمن ثبت کرده و در انتهای جلسه پس از خواندن آن به امضای تمامی حاضرین برساند.
• اسامی غایبان جلسه باید توسط منشی انجمن در دفتر مخصوص انجمن ثبت ‌شود.

در صورتی که تمایل دارید متن کامل آیین نامه را بخوانید به لینک روبرو مراجعه کنید: آيين نامه انجمن اوليا ومربيان

یکی از توانایی‌های مهم و لازم برای مدیر انجمن اولیا و مربیان ( یا همان مدیر مدرسه ) توانایی سخنرانی و متقاعد کردن گروه است. به همین دلیل لازم است که مدیر انجمن قبل از حضور در جلسه سخنان خود را آماده کرده تا دیگران نیز از نظم و اقتدار او نیرو بگیرند. مطمئنا اگر مدیر جلسات را با آمادگی قبلی شرکت کند، به دیگر افراد انجمن نیز انرژی فعالیت در جلسات را منتقل خواهد کرد.

در این جا یک نمونه از متن سخنرانی مدیر در انجمن اولیا و مربیان را برای شما فراهم کرده‌ایم:

اگر به دنبال شعر مناسب برای جلسه انجمن هستید نیز پیشنهاد میکنم به صفحه ” شعر برای جلسه انجمن اولیا و مربیان ” مراجعه کنید.

همان‌طور که گفتیم یکی از مهم‌ترین اهداف تشکیل انجمن اولیا و مربیان هم‌فکری والدین و معلمان است. اکثر افراد با این موضوع موافق هستند که همیشه مشورت کردن و تصمیم‌گیری گروهی نتیجه مطلوب‌تری را به همراه خواهد داشت.

یکی از مهم‌ترین توصیه‌هایی که به انجمن‌های مدارس می‌شود این است که از ارائه هرگونه پیشنهاد جدیدی استقبال شود و بهترین آن مورد تقدیر و تشویق قرار گیرد. این اقدام علاوه بر اینکه تمامی اعضا را به شرکت و نظردهی در مسائل گروه تشویق میکند، خلاقیت و خلق ابتکارات را نیز افزایش خواهد داد.

از مهم‌ترین ابتکارات انجمن اولیا و مربیان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دعوت از مشاوران و روانشناسان برجسته شهر برای شرکت در جلسات والدین و دانش‌آموزان
• طرح ضد عفونی کردن مدرسه در فصل زمستان به دلیل بالا بودن احتمال انتقال بیماری‌های ویروسی
• برقراری یک کانال ارتباطی مستقیم با والدین دانش‌آموزان
• و….

اگر تمایل دارید ابتکارات بیشتری را در این باره را مطالعه کنید پیشنهاد می‌کنیم مطلب ابتکارات انجمن اولیاء و مربیان را مطالعه کنید.