سرفصل‌های آموزشی پیش ‌دبستانی

در حال حاضر با توجه به همه گیری ویروس کرونا بسیاری از والدین(به ویژه اولیایی که کودکان پیش دبستانی دارند) تمایلی برای فرستادن کودکانشان به مدارس و مراکز آموزشی ندارند، بنابراین در این شرایط  آموزش به کودکان در خانه توسط والدین از اهمیت بیشتری برخوردار است و والدین باید درصدد برنامه ریزی برای بهبود تحصیل و آموزش فرزندان خود باشند.

پیش از این در رابطه با آموزش کودکان پیش دبستانی در منزل صحبت کردیم و بهترین منابع آموزشی پیش دبستانی را ارائه دادیم، حال در این مطلب از رایاد به بررسی این موضوع می‌پردازیم که چه سرفصل‌هایی برای آموزش کودکان در این مقطع مفید هستند.

نرم افزار آموزشی بوبو (بدون نیاز به نصب، ویژه کودکان پیش دبستانی)

 

اگه میخوای بیشتر در موردش بدونی، کلیک کن

مهم‌ترین سرفصل‌های آموزشی برای کودکان پیش ‌دبستانی عبارتند از:

۱. شناخت حواس و پرورش مهارت استفاده از آن

در این مورد هدف از آموزش کودکان این است که بتوانند از حواس بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی خود برای شناخت محیط پیرامون استفاده کنند. همچنین حواس خود را برای تشخیص تفاوت‌ها و شباهت‌های آنچه در محیط اطرافشان است، به کار بگیرند. به علاوه، در این مرحله کودکان مهارت‌های دیگری مانند به‌کارگیری حواس در جمع‌آوری اطلاعات، تشخیص اشیا در تصاویر مختلف و استفاده از حواس برای شناخت کل و جزء اشیاء و پدیده‌ها را به دست می‌آورند.

۲. پرورش مهارت‌های زبان

مهارت‌های زبانی جنبه‌های مختلفی از جمله گوش دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن را شامل می‌شوند.

• مهارت گوش دادن: این مهارت در ابتدا دقت در گوش دادن را شامل می‌شود که هدف از آن آموزش به کودکان تشخیص زیروبمی صداها، پیدا کردن منبع و جهت صدا، توجه به صداهای آخر و اول کلمات، گوش دادن به صدای پیرامون و گوش دادن به موسیقی سکوت است. و در نهایت هدف در تقویت مهارت گوش دادن کودکان درک پیام در گونه‌های مختلف زبانی است که موجب بهبود توانایی کودکان در تشخیص و درک اشارات، لحن و آهنگ در کلام می‌شود.

• مهارت سخن گفتن: این مهارت به‌کارگیری کارافزارهای مناسب ارتباطی در سخن گفتن کودکان را تقویت می‌کند. از جمله نتایج آموزشی حاصل از آموزش این مهارت در کودکان می‌توان به کاربرد مناسب حرکات دست و چهره، لحن و آهنگ صدا در سخن گفتن، بیان احساسات خود برای شادی و غم‌های دیگران، تقلید صداهای شنیده‌شده و ریتم‌های مختلف، تقلید ریتم‌های طبیعی اشاره کرد. دستاورد دوم در بهبود مهارت سخن گفتن کودکان توانایی گفت‌وگوی دوسویه کودکان و سخن گفتن در برابر جمع است.
  

• مهارت خواندن: هدف از بهبود مهارت خواندن در کودکان فراهم کردن قابلیت‌های مانند برقراری ارتباط بین بخش‌های مختلف تصاویر و ارتباط نماد تصویری با نماد نوشتاری در آنان اشاره کرد.

• مهارت نوشتن: در این مورد نیز هدف آموزش دوره کشی نوشتاری، وصل کردن خط‌چین‌ها و نقطه‌ها و ترسیم خطوط مختلف در دفتر و سطوح بی‌خط به صورت افقی، عمودی، گردی، سه‌گوش، چهارگوش و غیره به کودکان است.

۳. توسعه توانایی‌های جسمی و حرکتی

از جمله اهداف مورد نظر برای توسعه توانایی‌های جسمی و حرکتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هماهنگی بین حرکات و اندام‌های مختلف بدن
• درست راه رفتن روی سطح شیب‌دار، خطوط مستقیم و زاویه‌دار
• انجام حرکات مختلف: پریدن به جلو و از روی مانع، طناب‌بازی، لی‌لی کردن، دویدن
• صحیح به دست گرفتن مداد
• ترسیم خطوط و نقاشی کردن
• سوزن نخ کردن و کار دوخت
• بریدن کاغذ با دست و قیچی، تا کردن، چسباندن، شکل دادن به خمیر
• هدف‌گیری مانند پرتاب توپ در سبد و غیره
• استفاده صحیح از قاشق و چنگال در غذا خوردن
• پر و خالی کردن و حمل ظروف محتوی آب
• پوشیدن و بیرون آوردن کفش، لباس
• بالا و پایین رفتن از پله‌ها
• باز کردن و بستن بند کفش
• تقلید کردن
• جمع‌آوری وسایل
• انجام حرکات منظم همراه با موسیقی
• مسواک زدن، شانه کردن مو و غیره
• ایجاد ریتم‌های مختلف با دست زدن، ضربه زدن روی میز، پا کوبیدن و غیره

۴. محافظت از بدن با توجه به موارد بهداشتی، ایمنی و تغذیه

برای محافظت از بدن نیز نکات آموزشی مختلفی به کودکان یاد داده می‌شود که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استحمام کردن، مسواک زدن، کوتاه نگاه داشتن ناخن‌ها، پاکیزگی لباس زیر و رو
• استفاده از وسایل شخصی مانند لیوان، دستمال، شانه و مسواک
• رعایت بهداشت قبل و بعد از خوردن خوراکی
• رعایت بهداشت قبل و بعد از رفتن توالت
• رعایت بهداشت در تماس با اجسام خارجی
• رعایت بهداشت در منازل، پارک‌ها، اماکن عمومی
• توجه به ایمنی در هنگام بازی یا استفاده از وسایل برنده و نوک‌تیز
• توجه به قوانین عبور و مرور، وسایل نقلیه
• مراجعه به پزشک، استفاده از دارو، استراحت کردن در هنگام بیماری
• استفاده از پوشش مناسب هر فصل
• استفاده از غذاهای مفید و مؤثر در رشد، سلامتی، شادابی
• خودداری از خرید کردن از دست‌فروش‌ها، خوردن غذاهای غیرمفید، مانده و آلوده
• آشنایی میکروب‌ها و خطر بیمار شدن از طریق آن‌ها،
• استفاده از دستمال در هنگام سرفه و عطسه،
• توجه به علائم هشداردهنده خطر
• بیان نکات بهداشتی

۵. شناخت محیط زیست، توجه به زیبایی‌ها و حفظ آن

هدف از آموزش محیط زیست، توجه به زیبایی‌ها و حفظ آن برای کودکان این است که مهارت‌های همچون موارد زیر را به دست آورند:

• حفظ و مراقبت از گل‌ها و گیاهان، آب دادن به آن‌ها، خودداری از شکستن شاخه‌ها و غیره
• حفظ و مراقبت از جانوران و غذا دادن به آن‌ها
• صرفه‌جویی در مصرف منابع طبیعی مانند آب، گاز، برق، سوخت، کاغذ و غیره
• ریختن زباله در کیسه یا سطل مخصوص آن در مکان‌های مختلف
• تفکیک زباله و آموزش علت آن
• خودداری از آلوده کردن آب‌ها، رودخانه‌ها، استخر، دریا، جوی‌ها و غیره
• آشنایی با آلودگی‌های صوتی مانند صدای بوق، سروصدای زیاد و بلند و نحوه جلوگیری از آن
• آشنایی با آلوده‌کننده‌های هوا مانند ماشین‌های دودزا، کارخانه‌ها و نحوه رفع آن‌ها

۶. درک مفاهیم اساسی ریاضی و علوم

در این مرحله به کودکان آموزش داده می‌شود تا درک درستی از مفاهیم دروسی مانند علوم و ریاضی را به دست آورند. به طور کلی، از جمله مفاهیم اصلی ریاضی می‌توان مفاهیم فضایی مانند بالا، پایین، زیر، رو، پشت، جلو، داخل، خارج، راست، چپ، کنار، مفهوم اندازه و مقدار، توانایی دسته‌بندی اشیاء و ویژگی‌های آن‌ها، مرتب کردن، تشخیص توالی‌ها و غیره را نام برد.

همچنین مفاهیم اساسی علوم نیز مواردی مانند شناخت ویژگی‌های جانوران، جانوران پیرامون انسان، فواید و مضرات آن‌ها، گیاه و قسمت‌های مختلف آن، اعضای ظاهری بدن انسان، وظایف آن‌ها و غیره را شامل می‌شوند.

۷. توسعه توانایی‌های ذهنی

توانایی‌های ذهنی هر فردی شامل مهارت مشاهده، قدرت تمرکز، طبقه‌بندی، استدلال، حل مسئله، اندازه‌گیری، به‌کارگیری ابزارهای مختلف، خلاقیت، پرسش‌گری و … هستند.

• مهارت مشاهده: در این مهارت توانایی کودکان برای استفاده از حواس برای جمع‌آوری اطلاعات و تشخیص تفاوت‌ها و شباهت‌ها بین اشیاء مختلف بهبود می‌یابد.

• توانایی طبقه‌بندی: در این مورد کودکان برای طبقه‌بندی چیزها بر اساس دو الی سه ویژگی آن‌ها آموزش می‌بینند.

• ادراک اشیاء در تصاویر مختلف: در این مورد اهدافی آموزشی مانند تشخیص یک تصویر از بین تصاویر شبیه به هم، تشخیص یک شیء از بین اشیاء شبیه به هم، تشخیص یک صدا از بین صداها، دسته‌بندی اشیاء و اشکال کمی پیچیده توسط کودکان پیگیری می‌شوند.

• افزایش قدرت تمرکز: در این مورد کودکان یاد می‌گیرند تا قدرت تمرکز خود را به اندازه مدت‌زمانی در حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه برای ایجاد انگیزه مضاعف بهبود دهند.

• توانایی استدلال و حل مسئله: بهبود مهارت حل مسئله در کودکان موجب درک روابط جزء و کل در سطوح پیچیده‌تر، مشارکت در حل مسائل با دیگران، هدایت فکری در جهت حل مسائل پیچیده‌تر،‌ ارائه راه‌حل برای حل مسائل روزمره و پاسخ به سؤالات از جانب آنان می‌شوند.

• مهارت اندازه‌گیری: مهارت اندازه‌گیری به کودکان کمک می‌کند تا به تعیین اندازه اشیاء بدون ابزار استاندارد و تشخیص تغییرات یک شیء یا پدیده با استفاده از دست‌کاری آن‌ها بپردازند.

• مهارت به‌کارگیری ابزار: در این مورد نیز کودکان یاد می‌گیرند تا برای ساختن وسایل مورد نظرشان از ابزارهای مختلفی استفاده کنند.

• خلاقیت: هدف از بهبود خلاقیت کودکان در دوره پیش دبستانی این است که آن‌ها توانایی‌هایی مانند ارائه ایده‌های غیرمعمول، ترکیب ایده‌ها و خلق ایده جدید و پاسخ‌گویی به سؤالات با استفاده از تخیلات خود را به دست آورند.

• پرسش‌گری: مهارت پرسش‌گری قابلیت‌هایی مانند طرح سؤال‌هایی درباره رابطه علت و معلولی پدیده‌ها، پی گیری پاسخ‌ها و طرح سؤال‌های دیگر، بیان اطلاعات خود با ذکر روابط علت و معلولی آن‌ها، مشارکت و لذت بردن از بازی‌ها و فعالیت‌های مطرح‌کننده روابط علت و معلولی را در کودکان تقویت می‌کند.

۸. شناخت قوانین اجتماعی و توسعه روابط

هدف از این بخش آشنایی با مواردی همچون گزینه‌های زیر است که در آن کودکان برای ورود به اجتماع آماده می‌شوند:

• آشنایی با افراد خانواده و جایگاه آن‌ها
• آشنایی با نسبت‌های فامیلی
• معرفی برخی از مشاغل، لباس و ابزار کار آن‌ها
• معرفی نحوه زندگی شهری، روستایی و چادرنشینی
• آشنایی با محیط‌های اجتماعی کوچک و بزرگ
• آشنایی با نام کشور، شهر، روستا، آدرس محل سکونت
• آشنایی با تفاوت زبان، لباس، زندگی مردم در جاهای مختلف
• آشنایی با نشانه‌های اساسی کشور مانند نام، پرچم، زبان، سرود ملی و غیره
• معرفی عید نوروز و مراسم سال نو
• آشنایی با مناسبت‌های مختلف مثل شب یلدا
• آشنایی با مکان مذهبی، آموزشی، تفریحی، درمانی و غیره در کشور
• آشنایی با آداب اجتماعی و لزوم رعایت آن
• رعایت حقوق دیگران در اماکن عمومی
• آداب استفاده از وسایل دیگران
• احترام به پدر، مادر و دیگران
• تبادل نظر، راهنمایی کردن و راهنمایی خواستن
• ابراز عقیده، بیان حوادث و رویدادها در جمع
• همکاری و مشارکت با دیگران
• همدردی کردن با دیگران و کمک به آنان
• پیروی از دستورالعمل‌های رایج کشوری
• رعایت مقررات و نظم در مکان‌های مختلف
• آشنایی بارنگ‌های چراغ راهنما و درک مفهوم آن

۹. شناخت فرهنگ ملی و نشانه‌های دینی

در این مورد نیز سعی می‌شود تا کودکان با آموزه‌های دینی و فرهنگ ملی کشور آشنایی بیشتری به دست آورند. در همین راستا، آموزش‌هایی همچون موارد زیر به آنان ارائه می‌شوند:

• آشنایی با نعمت‌های خداوند و تشکر از لطف و مهربانی او
• آشنایی با کتاب دینی و دین و پیامبر اسلام و امامان
• نحوه احترام گذاشتن به قرآن
• آموزش مطالب ساده قرآنی
• اهمیت سلام کردن
• شروع کارها با نام خدا و تشکر کردن از نعمت‌های او
• آشنایی با نقش پیامبران و امامان در زندگی ما
• آشنایی با مسجد و مکان‌های زیارتی
• آموزش مقدمات نماز مانند اذان و وضو
• آشنایی با مراسم خاص ماه رمضان و ماه محرم
• معرفی اعیاد مذهبی به کودکان
• آشنایی با جشن های ملی همچون دهه فجر

۱۰. پرورش ذوق هنری و درک زیبایی‌ها

برای پرورش ذوق هنری و درک زیبایی‌ها توسط کودکان نیز مهارت‌هایی مانند بیان یا شرح زیبایی‌های محیط پیرامون، پرداختن به کاردستی، شکل دادن به گل یا خمیر، رنگ کردن اشیاء و اجسام مختلف، نقاشی کردن، رنگ‌آمیزی و به دست آوردن رنگ‌های تازه و غیره به آنان آموزش داده می‌شود.

۱۱. پرورش مهارت‌های زندگی

منظور مهارت های ده گانه ضروری زندگی است که توسط سازمان بهداشت جهانی تدوین شده و توصیه شده تمام کودکان این ده مهارت را قبل از ورود به اجتماع آموزش ببینند.

 

 

درس های پیش دبستانی

یکی از اهداف مهم آموزش پیش دبستانی آماده کردن کودکان برای ورود به مدرسه و مقطع ابتدایی است. آموزش هایی مانند: آموزش مهارت های اجتماعی، مهارت خودیاری، شناخت اعداد و رنگ ها و… مواردی هستند که کودک در این دوره باید آموزش ببیند.

در این رابطه کتاب های آموزشی برای کودکان ارائه شده‌اند که با توجه به سر فصل های مهم آموزش پیش دبستانی می باشد. از محتوای درسی پیش دبستانی میتوان به مواردی مانند: زبان آموزی، ریاضیات و هوش، علوم، زبان انگلیسی و … اشاره کرد.
این کتاب‌ها با هدف کمک به آموزش کودکان مقطع پیش دبستانی در موضوعات مختلف تدوین شده‌اند. 

 

در این رابطه پیشنهاد میکنیم، حتما مقاله ” آموزش مهارت های زندگی به دانش آموزان ؛ مهارت های دهگانه سازمان بهداشت جهانی ” را مطالعه کنید.