سن بلوغ و مشکلات آن

انسان در طول دوره ی زندگی خود چندین دوره مختلف از نظر سنی را پشت سر می گذارد؛ یکی از مهمترین دوران زندگی انسان، دوره ی نوجوانی است. با قاطعیت می‌توان گفت که مهم‌ترین دلیل آن رسیدن به بلوغ در این دوره از زندگی هر فرد است. در این دوره از زندگی، تحولات زیادی در جسم، روان، افکار و انديشه فرد انجام می شود و زمینه‌ی کمالات و انجام مسئوليت هاي فردي و اجتماعي برای فرد فراهم مي گردد. با توجه به بحرانی که ممکن است برای افراد در این برهه به‌وجود آید، تصمیم گرفتیم این مقاله از رایاد را به سن بلوغ و مشکلاتی که برای نوجوانان پیش می‌آید اختصاص دهیم.

بلوغ، تولدی دیگر

نوجوانی برزخی میان عالم کودکی و بزرگسالی است. افراد در این سن با تناقضات و دلهره‌های مختلفی روبرو می شوند. در واقع «بلوغ» کمال طبيعي انسان و دوره‌ی شور، شوق، تجدد و تشخص است.

در يک جمله مي توان گفت: بلوغ تولدي ديگر برای انسان محسوب می شود.

در مرحله سن بلوغ از یک سو تحولات عظیمی در جسم روح و روان نوجوان ایجاد می‌شود و از سویی دیگر نوجوان با یک غرور ناخواسته مواجه می‌شود. در واقع فرد با دنیایی ناشناخته مواجه‌ می‌شود و سوالات بسیار زیادی برایش مطرح می‌شود که به خاطر غرور نوجوانی برای دریافت پاسخ به دیگران رجوع نمی‌کند. فلذا نقش والدین و معلمان در این دوره بسیار پیچیده‌تر است و اگر با وظایف خود آشنا نباشند و آگاهی‌های لازم را به‌صورت دقیق و برنامه‌ریزی شده منتقل نکنند، ممکن است نوجوان دچار مشکلات و لغزش هايي بشود، که جبران کردن آن ها بسیار سخت است.

در همین راستا باید به نوجوانان کمک کرد تا در ابتدا آگاهي هاي خود را در اين زمينه بالا ببرند و در گام بعدي به شکوفايي استعدادهاي خود بپردازند و از بروز مشکلات پيشگيري کنند. یکی از فرصت هایی که می‌توان در آن به افراد کمک کرد تا نسبت به بحران‌های این سن شناخت پیدا کنند، مراسم جشن تکلیف است که در اکثر مدارس برگزار می‌شود.

بلوغ چیست؟

بلوغ مرحله اي از رشد انسان است که در اثر بيداري غدد غريزي و فعال شدن آن دگرگوني هاي ويژه اي در شخص پديد مي‌آيد؛ با يک سري علائم، ظاهر جسماني و رواني توأم است. بلوغ در لغت به معنای مشرف شدن، رسیدن، وصل شدن به چیزی می باشد.

دوران بلوغ یکی از مهمترین و شاید سخت ترین دوره‌های تربیتی فرزندان است که به واسطه آن، کودک هر آنچه را که پیش از آن در دوره‌های ۱ تا ۵ سال و همچنین در دوره های ۸ تا ۱۲ سال گذرانده است، را در دوره ی بلوغ با هیجان و تحولی عظیم تجربه میکند.

انواع بلوغ

1. بلوغ بدني: بدن شروع به رشد می کند، اوج رشد اندام تا حدود (25ـ 23) سالگي است.

2. بلوغ جنسي: فرد به مرحله ای از بلوغ می رسد، که می تواند تولید مثل کند و قادر به ايفاي نقش جنسي می شود. اين مرحله از بلوغ در دختران با بروز اولين عادت ماهيانه (حدود 16ـ 10سالگي) و در پسران با احتلام (حدود 18 ـ 11 سالگي) است.

3.بلوغ اجتماعي: در این مرحله شخص قادر به تدبير امور خانواده را دارد و در برابر قانون پاسخگو است. همچنين بلوغي که در مورد نظام وظيفه، واحد گواهينامه و … در جامعه مطرح است.

4.بلوغ اقتصادي: قادر است برای امور اقتصادی و کسب درآمد خانواده برنامه‌ریزی کند، در این مرحله می‌تواند در اموال خود تصرف کند و هزینه خانواده را متحمل شود.

5.بلوغ عاطفي: در این مرحله از بلوغ، شخص از انگیزه‌های کودکانه خود دست می کشد و عواطف و احساسات خود را به شکل بزرگ ترها به دیگران نشان می دهد.

6.بلوغ رواني: از نظر روحی و روانی دیگر قدرت مسايل و تميز مصلحت زندگي را پيدا مي کند، قادر به قبول مسئوليت هاي اجتماعي شده و قدرت رويارويي با مشکلات پيچيده زندگي را بدست مي آورد.

7.بلوغ شرعي: مرحله اي از رشد که شخص بالغ و مکلّف مي شود، انجام واجبات مثل نماز، روزه و رعايت تکاليف ديني بر او واجب مي شود. خداوند متعال با او به عنوان يک زن و مرد کامل رفتار مي کند، اعمال خوب و بد او ثبت و ضبط مي شود. تقليد از يک مجتهد اعلم و جامع الشرايط براي انجام صحيح احکام و قبولي اعمالش واجب است. بسیاری از خانواده‌ها برای فرزندشان(به‌خصوص دختر) در این مرحله جشن تکلیف در منزل برگزار می‌کنند و اقوام و آشنایان را به این جشن دعوت می‌کنند تا از این طریق فرزند خود را به انجام تکالیف الهی تشویق کنند.

مشکلات بلوغ نوجوانان

1. مشکلات بدنی: احساس خستگی، محرومیت از خواب، عدم تناسب اندام، ظهور تمایلات جنسی و چگونگی ارضای آن.

2. مشکلات شخصیتی: احساس حقارت و کمرویی، نگرانی از عدم پذیرفتگی، عصابنیت فوری، هیجان افراطی.

3.مشکلات خانوادگی: احساس تنهایی، محدودیت آزادی، مشاجره با اعضای خانواده، احساس فاصله زیاد با والدین و فقدان افراد صمیمی برای بازگو کردن مشکلات.

4. مشکلات اجتماعی: ترس از قبول مسئولیت، احساس نگرانی از عدم موفقیت، ترس از همانند سازی، ناشیگری در برقراری روابط اجتماعی.

5. مشکلات دینی و اخلاقی: ترس از مرگ، علاقه‌مندی به کسب اطلاعات دینی، تردید در اعتقادات دینی، نداشتن معیار صحیح برای الگوبرداری.

6. مشکلات مدرسه ای: ترس از سرزنش و تنبیه معلمان، ترس از امتحان، ناتوانی در تمرکز حواس، تنفر از بعضی از معلمان و دروس.

7.مشکلات انتخاب شغل: نگرانی از موفقیت آینده شغلی، نگرانی از درآمد برای زندگی آتی، ناتوانی در تشخیص شغل مناسب.

در دوران سن بلوغ، نوجوان در درون خود تحوّلات عظيم، کشش ها و گرايش هاي متفاوتي را احساس مي کند و در مقابل آن ها واکنش هايي را نشان مي دهد، که اين واکنش ها به آمادگي قبلي و آگاهي او بستگي دارد. در صورتي که آمادگي لازم را نداشته باشد و نسبت به تغييرات و تحوّلات، اثرات نامطلوبي داشته باشد و ممکن است باعث واکنش هاي منفي شود.

اين واکنش هاي منفي در نوع افراطي خود، منجر به بحران و بيماري هاي رواني مي شود؛ که بارزترين آن ها عبارتند از: اضطراب، افسردگي، انزوا طلبي، عقده حقارت، نافرماني و عصيان با والدين، بي ثباتي و عدم تعادل، اختلال شخصيت، عدم اعتماد به نفس، سستي و بي اشتهايي و….

پس در این دوره اهمیت فراوانی دارد که بسیار مراقب نوجوان خود باشیم.