نحوه برخورد معلم با انواع دانش آموزان ابتدایی

یک کلاس ابتدایی خوب، تنها با داشتن یک معلم خوب امکان‌پذیر است. معلم خوبی که هم معلومات و اطلاعات بالایی داشته باشد و هم با نحوه برخورد با دانش آموزان ابتدایی آشنا باشد.

گاهی دیده می‌شود که معلمی با داشتن اطلاعات و معلومات بسیار بالا، کلاسی با بازدهی پایین دارد. در همچین مواقعی می‌توان مشکل را در عدم مدریت رفتار با دانش آموز از جانب معلم پیدا کرد.اینکه به عنوان یک معلم چگونه با دانش آموزان رفتار کنیم مسئله بسیار مهمی است. آنقدر مهم که تصمیم گرفتیم یک مقاله جامع و کامل در رابطه با آن برای شما تهیه کنیم.

در این مقاله متوجه می‌شوید که چرا رفتار ما به عنوان معلم با دانش آموزان بسیار مهم است و چرا باید روی آن تمرکز ویژه‌ای کنیم. سپس با انواع دانش آموز آشنا می‌شویم و نحوه برخورد درست با آنها را یاد می‌گیریم.

تا انتها مقاله با تیم آموزشی رایاد همراه باشید.

اهمیت چگونگی رفتار معلم با دانش آموزان

دانش آموزان ابتدایی کودکانی هستند که سرمایه‌ی جامعه‌ی ما به حساب می‌آیند. این سرمایه‌ها اگر در دستان فردی کاربلد و متبحر باشند ارزشمندتر خواهند شد و اگر در دستان فردی نابلد و بی‌اطلاع باشند به هدر خواهند رفت.
حالا که این سرمایه‌ها در دستان ما قرار دارد، باید بتوانیم به بهترین شکل ممکن آنها را پرورش دهیم. هدف شغل معلمی هم همین است.

یک نظریه وجود دارد و آن این است که بال زدن پروانه‌ای در یک نقطه از زمین، می‌تواند باعث به وجود آمدن یک طوفان در نقطه‌ی دیگری از زمین باشد. حال چطور است که برخی معلم‌ها تصور می‌کنند برخورد آنها با یک دانش آموز به یک بعد مکانی و زمانی محدود است؟
بیشتر از چیزی که تصورش را می‌کنید در آینده تک تک دانش آموزانی که روی نیمکت‌های کلاس نشسته‌اند تاثیر دارید. چه تاثیر مثبت و چه تاثیر منفی.

اگر به خاطرات، ترس‌ها، نگرانی‌ها، انزجارهای افراد برین از تحصیل نگاهی بیاندازید، همیشه ردی از یک معلم بی‌اطلاع وجود دارد. در مقابل وقتی به زندگی گذشته افراد موفق و پرتلاش هم نگاه کنید یک معلم، به عنوان شخصی که پله‌ی پرتاب شخص به سمت علم و دانش عمیق‌تر شده است، خواهید دید.
رفتار شما می‌تواند نقطه ‌پرتاب باشد. و در مقابل می‌تواند لبه‌ی سست یک پرتگاه شود. این خود شما هستید که انتخاب می‌کنید تاثیر شما در زندگی دیگران چه چیزی باشد.

علاوه بر این، تاثیر شما بر شخصیت و آینده فرد باعث می‌شود که روی اجتماع نیز اثر بگذارید. اگر یک شخص مفید به جامعه تحویل بدهید جامعه بهتری برای خود و اطرافیان خود فراهم خواهید کرد. اگر یک فرد غیر مفید، پر از ناکامی‌ و احساسات ناخوش‌آیند به جامعه تحویل بدهید چه؟ ” ماجرا عمیق‌تر از این حرف‌ها است. “

مقاله پیشنهادی: نقش معلم در تربیت دانش آموزان

آیا یک رویه کلی برای نحوه برخورد با دانش آموزان ابتدایی وجود دارد؟

به کاری که یک باغبان انجام می‌دهد دقت کنید! معلمی تا حدودی شبیه باغبانی است. او نهال را در زمین می‌کارد از آن مراقبت می‌کند، نیازهای آن را برطرف می‌کند و با آن با ملاطفت برخورد می‌کند. انتظار می‌کشد تا رشد کند و شاهد ثمره‌ی او باشد.

با این حال، او با نهال‌های مختلف با شیوه‌ی یکسانی برخورد نمی‌کند. حتی از آنها انتظارات یکسانی هم ندارد. می‌داند که هر نهال خصوصیات و ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد. نیازهای متفاوتی دارد و قرار است برای اهداف متفاوتی رشد کند. یک نهال ممکن است هر 4 روز یکبار آب بخواهد و دیگری ممکن است هر روز به آب نیاز داشته باشد. یک نهال ممکن نیاز به سم پاشی داشته باشد و دیگری نه! هیچ چیز ثابت نیست.

دانش آموزان هم به همین صورت هستند. آنها خصوصیات و ویژگی‌‎های فردی خاص خودشان را دارند. این خصوصیات و ویژگی‌ها ممکن است به صورت ذاتی در آنها وجود داشته یا اینکه به خاطر شرایط محیطی در آنها به وجود آمده باشد.
هر دانش آموز با توجه به خصوصیات و رفتارهایی که دارد نیازمند نحوه خاصی از برخورد است. در نتیجه نحوه برخورد با دانش آموزان ابتدایی از یک رویه واحد و کلی پیروی نمی‌کند.

ویژگی‌‌های رفتاری انواع دانش آموزان

اگر به تازگی شروع به کار کرده باشید یا به تازگی تصمیم گرفته باشید که مدیریت رفتار با دانش آموز ها را فراگرفته و به کار ببندید شاید با خواندن مطالب بالا ناامید شوید. مگر می‌شود با هر دانش آموز در کلاس به یک شیوه منحصر به فرد رفتار کرد؟
نگران نباشید. مسئله خیلی هم پیچیده نیست.

حقیقت این است که خیلی از دانش آموزان شما بسیار خوب هستند و این جای بسی خوشحالی است. این دانش آموزان عموما مشکلی برای شما ایجاد نمی‌کنند. آنها خود را به خوبی با محیط کلاس وفق می‌دهند و تلاش می‌کنند مطابق میل شما عمل کنند. چرا که درک درستی از محیط کلاس و مدرسه و درس خواندن دارند. اکثریت افراد کلاس در این دسته قرار دارند و شما قرار نیست با یک عالمه دانش آموز با ویژگی‌های رفتاری خاص روبرو شوید.

دسته‌ای از دانش آموزان ممکن است برای شما مشکل ایجاد کنند و خیلی از اوقات مسئله اصلا عمدی نیست. خوشبختانه، شناسایی آنها سخت نیست. در پایین ویژگی‌های رفتاری انواع دانش آموزان خاص را برای شما لیست کرده‌ایم.

اگر با دانش آموزی مشکل دارید و نمی‌دانید که باید چطور با او برخورد کنید، به راحتی می‌توانید او را در یکی از دسته‌های زیر قرار دهید. سپس با شیوه مناسب خودش با او رفتار کنید و تلاش کنید تا او را تا حد ایده‌آلی بهبود دهید. اگر به درستی این کار را بکنید او به یکی از دانش آموزان خوب کلاس شما خواهد بود.

1-دانش آموز لجباز

لجبازی یک خصلت اکتسابی است. فردی که دچار لجبازی است روی انجام یک کار یا داشتن یک ذهنیت اصرار دارد. حتی بعضی اوقات می‌داند که حق با او نیست؛ با این حال اصرار دارد کاری را که می‌خواهد به انجام برساند یا نظری که دارد حفظ کند.
بهتر است بدانید که لجبازی معمولا از رابطه علت و معلول پیروی می‌کند. با آشنایی با این علت‌ها می‌توانید این خصلت را در دانش آموز خود کمرنگ کنید. از جلمه‌ی علت‌های به وجود آمدن لجبازی در دانش اموزان می‌توان به جلب توجه، دفاع از هویت، به دست آوردن خاسته‌ها، حس درک نشدن و تلافی احساسات گذشته اشاره کرد.

با بررسی و رفع علت، معلول( لجبازی دانش اموز) هم رفع خواهد شد. البته مسئله به همین سادگی‌ها هم نیست و نیاز است تا ریزبینانه‌تر موضوع” برخورد با دانش اموز لجباز ” را مورد تحلیل و بررسی قرار دهید.

2-دانش آموز پرخاشگر

یکی از رفتارهای شایع بین دانش آموزان پرخاشگری است. اگر معلم نداند که چطور با پرخاشگری دانش آموز برخورد کند ممکن است باعث شود او در یادگیری به مشکل بربخورد یا اینکه مشکل او حادتر شده و از جامعه طرد شود.
دانش آموزی که رفتارهای پرخاشگرانه نشان بدهد، پرخاشگر شناخته می‌شود. ابتدا باید مشخص کنیم که چه رفتارهایی پرخاشگری هستند؟

پرخاشگری به یک دسته از رفتارهای ستیزه‌جویانه، جنگ‌طلبانه و تند و خشن گفته می‌شود که عمدا بروز پیدا کند.
معمولا این دانش آموزان تمایل دارند که با سایرین و حتی شما مخالفت کنند و این مخالف را با حالتی ستیزه جویانه از خود نشان دهند. ترفندهای مختلفی برای مهار این رفتار وجود دارد. اطلاع از آنها می‌تواند در مدیریت رفتار با دانش آموز پرخاشگر مفید واقع شود.

بیشتر بخوانید: نحوه برخورد با دانش آموز پرخاشگر

3-دانش آموز بیش فعال

بیش فعالی نوعی اختلال روانی است که با فعالیت‌های بیش از اندازه یا رفتارهای تکانشی همراه است. بیشتر در افراد زیر 12 سال مشاهده می‌شود. به عبارتی مدارس ابتدایی بیشتر از سایر مدارس با همچین دانش آموزهایی روبرو خواهند شد. این اختلال به مرور و توجه و رسیدگی رفع می‌شود. شما، بزرگسالان کمی با این مشکل خواهید دید.

گرچه این اختلال قابل درمان است؛ اما ممکن است تاثیر منفی و ماندگار روی روند تحصیل کودک داشته باشد. در صورت مواجهه با دانش آموز بیش فعال باید به خوبی قادر باشید او را در روند تحصیل همانگونه که نیاز است همراهی کنید.

البته، جزو افرادی نباشید که نمی‌توانند بین بازیگوشی و بیش فعالی تفاوت قائل شوند! هر کودک شلوغ و بازیگوشی بیش فعال نیست و این باور اشتباهی است که بین مردم رایج شده است. در قدم اول بهتر است با علائم این کودکان آشنا شویم و در نهایت بدانید که چگونه با دانش آموزان رفتار کنیم؛ وقتی دچار این اختلال هستند.

برای آنکه بدانید چگونه باید با دانش آموزان بیش فعال رفتار کنید به شما پیشنهاد میکنیم بخوانید مقاله: نحوه برخورد با دانش آموز بیش فعال

4-دانش آموز شلوغ

برخی از دانش آموزان بی اندازه انرژی دارند. آنها نمی‌توانند و نمی‌خواهند یک جا بنشینند و با پیروی از قانون‌های کلاسی خودشان را در یک چهارچوب زندانی کنند.
آنها از هر فرصتی برای شلوغ کاری استفاده می‌کنند. کافی است یکی از آنها در یک کلاس وجود داشته باشد تا کل کلاس به عنوان یک کلاس شلوغ شناخته شود. آنها به راحتی می‌توانند سایرین را در این امر رهبری کنند. در مواجهه با همچین دانش آموزان یا کلاسی بهتر است هوشمندانه اقدام کنید.
ترفندهای مختلفی وجود دارد که با بکارگیری آنها میتوانید میزان شلوغ کاری را در دانش آموزان کلاس کاهش دهید.

بیشتر بخوانید: نحوه برخورد با دانش آموز شلوغ

5-دانش آموز منزوی و خجالتی

این دسته از دانش آموزان آزاری برای دیگران ندارند. آنها فقط به خودشان ضرر می‌رسانند.
ممکن است تا مدت‌ها متوجه آنها نشده و به یکباره با نمرات متوسط و رو به پایین آنها روبرو شوید. یا وقتی که نمی‌توانند از حق خودشان دفاع کنند یا برای خواستن چیزی دستشان را بالا ببرند.
معمولا سوال نمی‌پرسند؛ حتی اگر چیزی را درست متوجه نشده باشند!
معمولا استعداها و توانایی‌های خود را به نمایش نمی‌گذارند؛ حتی وقتی که در زمینه‌ای از همه بهتر باشند.
این مشکل رفتاری‌ای است که نیاز به برطرف شدن دارد. اگر با همچین دانش آموزی برخورد دارید سریعا با انتخاب یک رفتار مناسب به او کمک کنید.

برای آن که بتوانید برخورد درستی با دانش آموزان خجالتی داشته باشید پیشنهاد میکنیم مقاله: “کم رویی دانش آموزان را چگونه از بین ببریم؟” را مطالعه کنید.

6-دانش آموز بی انضباط

یکی دیگر از سوالاتی که معلم ها همیشه با آن مواجه هستند این است که “نحوه برخورد با دانش آموزان ابتدایی بی انضباط” چگونه است.
دانش اموزان بی انضباط نه تنها در کارهای شخصی نظم ندارند؛ بلکه در فعالیت‌های گروهی نیز بی‌نظمی ایجاد می‌کنند و این می‌تواند بسیار مشکل‌ساز باشد.
دیر می‌رسند، با بغل‌‌دستی خود وقتی که نباید شروع به صحبت می‌کنند، تکالیف خود را انجام نمی‌دهند یا فراموش می‌کنند آنها را به مدرسه بیاورند. گاها وسایل شخصی خود را نیز با خود به همراه نمی‌آورند.

7-دانش آموز مشکل دار

مشکلات کوچک و بزرگ نمی‌شناسند. گاهی روزگار، بدون توجه به جثه‌ی کوچک کودکان ابتدایی، بر دوش آنها مشکلاتی بزرگ قرار می‌دهد.
طبیعی است که همه در زندگی خود مشکل دارند؛ ولی گاهی شدت این مشکل به حدی می‌شود که فرایند تحصیل کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

باید با نحوه برخورد با دانش آموزان ابتدایی زمانی که دچار مشکلات بزرگ هستند آشنا باشیم و بتوانیم به آنها در مدریت درست مشکلات کمک کنیم. در صورتی که مشکل برطرف نشدنی است، باید زمینه‌های پذیرش را در او ایجاد کرده و به او کمک کنیم تا بتواند به بهترین شکل با آن کنار بیاید. به این صورت اختلالی که در تحصیل او به وجود آمده نیز برطرف خواهد شد.

8-دانش آموز دزد

این که کودکی در کلاس چیزی را از دوست هم سن خودش بدزدد اصلا خوش‌آیند نیست. بعضی‌ها در برخورد با این کودکان طوری رفتار می‌کنند که انگار با یک کیف‌قاپ سی ساله‌ی حرفه‌ای طرف هستند. اصلا اینطور نیست.
کودکان به دلایل مختلفی ممکن است به وسایل دیگران تعرض کنند. رفتار درست شما و بررسی علت دزدی می‌تواند به عدم تکرار این رفتار نادرست کمک شایانی بکند.
اگر ندانید که چطور باید برخورد کنید، ممکن است رفتار نادرستی از خود نشان بدهید. بسیاری از اوقات این بزرگترها هستند که با برچسب زدن، کودک را به سمتی که در حال حرکت در آن نیست سوق می‌دهند.

9-دانش آموز گستاخ و بی‌ادب

برخی از دانش اموزان به خاطر جلب توجه دیگران رفتارهای ناشایست و دور از ادبی از خود نشان می‌دهند. بیشتر آنها با بروز این رفتارها سعی در جلب توجه همسالان و معلم خود دارند. حتی اگر این جلب توجه با بازخورد منفی‌ای همراه باشد آن را می‌پذیرند.

بازخورد دیگران نسبت به کاری که می‌کنند می‌تواند انگیزه‌ای باشد برای بی‌ادبی‌های بیشتر و تکرار رفتار نادرست‌.
بیشتر اوقات با برخوردی درست و هوشمندانه می‌توانید این رفتار را در آنها کمرنگ کنید. بدون اینکه شاهد بدتر شدن اوضاع باشید.

10-دانش آموز بی‌انگیزه

وجود انگیزه در دانش آموزان باعث می‌شود تا آنها ماهیت درس و مدرسه را بهتر درک کنند. در نتیجه بیشتر به قوانین و باید و نبایدها توجه می‌کنند؛ چرا که می‌دانند همه این قوانین به عملکرد بهتر آنها در تحصیل کمک خواهد کرد. در مقابل از دانش آموزی که انگیزه نداشته باشد نمی‌توان انتظارات بالایی داشت.

دانش آموزان بی انگیزه، معمولا الگوی مناسبی که از راه تحصیل به موفقیت رسیده باشد ندیده‌اند. به همین خاطر درس خواندن را بی فایده می‌دانند و فقط برای رفع تکلیف سر کلاس حاضر می‌شوند.
با راهکارهای مختلفی می‌توانید روی طرز تفکر آنها تاثیر بگذارید و در آنها ایجاد انگیزه کنید.

کلام آخر

هر فردی منحصر به فرد است. کودکانی که اکنون سر کلاس شما حاضر میشوند اجتماع ما را در آینده تشکیل می‌دهند. نحوه برخورد با دانش آموزان ابتدایی از جانب شما می‌تواند به ایجاد یک جامعه بهتر کمک شایانی بکند.
اجتماع آینده‌ی ما از زیر دستان معلمین بیرون می‌آید. به همین خاطر باید هر معلمی مدیریت رفتار با دانش آموز های مختلف را بلد باشد و بتواند به خوبی جواب این سوال را که ” چگونه با دانش آموزان رفتار کنیم “ پاسخ بدهد.