علوم اول دبستان کودکان را با بدیهیات زیادی در رابطه با محیط پیرامون و همچنین بدن انسان آشنا میکند و از سوی دیگر مبانی علوم سال دوم را پوشش میدهد. برای این منظور نیز دانش آموزان باید مفاهیمی را کسب کنند که به آنها کمک کند تا تجارب خود را با یکدیگر مرتبط سازند. همچنین بسیاری از مهارتها، نگرشها و عقایدی که کودکان در درس علوم تجربی و از طریق فعالیتهای آن کسب میکنند، به گونهای است که میتوانند آنها را در سایر موضوعات درسی نیز بیاموزند و به کار گیرند؛ به همین دلیل میتوان گفت که آموزش علوم اول ابتدایی از اهمیت بالایی برخوردار است.
در همین راستا، برای ارائه هر چه بهتر مطالب به دانش آموزان و افزایش یادگیری آنان باید علاوه بر استفاده از مطالب تدریسشده توسط معلمان، از ابزارهای آموزشی و کمک آموزشی دیگری مانند دی وی دیهای آموزشی، نرمافزارها و غیره نیز در روند آموزش علوم اول دبستان به بچهها استفاده کرد.
با تیم آموزشی رایاد همراه باشید.
سرفصلهای علوم اول ابتدایی
برای آموزش علوم اول ابتدایی متناسب با هر یک از سرفصلها روشهای مبتکرانهای میتوان برای درک بهتر مطالب از جانب دانش آموزان به کار برد. در ادامه با بیان هر یک از این سرفصلها توضیح مختصری در رابطه با روش آموزش بهتر مطالب هر فصل ارائه میدهیم. همچنین برای آشنایی با سایر روشهای مفید در مسیر آموزش پایه ابتدایی میتوانید به مقاله روشهای تدریس ابتدایی مراجعه کنید.
فصل اول؛ زنگ علوم
درس اول، زنگ علوم است که باید به گونهای آموزش داده شود تا دانش آموز با مشاهده محیط پیرامون و موارد آشنا و ناآشنای آن، سؤالاتی را برای خود مطرح کند، به دنبال رسیدن به پاسخ سؤالات خود برود و برای این پرسشها فعالیتهای مرتبطی را پیشنهاد بدهد.
فصل دوم؛ سلام، به من نگاه کن!
این درس مباحثی مانند مشاهده طبیعت و پدیدههای طبیعی، استفاده از حواس پنجگانه برای شناخت محیط اطراف و استفاده از ابزارهای مختلف برای بیان مشاهدات خود به صورت فردی و گروهی را شامل میشود. دانش آموزان را به حیاط ببرید و از آنها بخواهید با دقت محیط اطراف را مشاهده کنند. این فرصت را به آنها بدهید تا محیط اطراف خود را کشف کنند. سپس از آنها بپرسید که چه بوهایی را حس کردهاند و چه صداهایی را شنیدهاند؟
فصل سوم؛ سالم باش، شاداب باش
در فصل سوم با موضوع سالم و شاداب باش، دانش آموزان با عوامل مؤثر در سلامتی و بهبود آن آشنا میشوند. برای آموزش علوم اول دبستان به دانش آموزان در این فصل روش تدریس باید به گونهای باشد که آنها طی فعالیتهایی که انجام میدهند، تهیه و اجرای برنامه روزانه مناسبی برای بهبود سلامتی خود را یاد بگیرند.
فصل چهارم؛ دنیای جانوران
در این فصل دانش آموزان با مباحث ارتباط زندگی انسان با جانوران مختلف، آگاهی از مهمترین منابع غذایی و نحوه حرکت، رشد، زندگی و تولید مثل جانوران مختلف آشنا میشوند. همچنین برای درک کامل این مباحث میتوانید جانوری را در محیط زندگی خود انتخاب کرده با کمک کودک در مورد نحوه حرکت، رشد و زندگی آن اطلاعاتی جمع کنید. سپس تفاوتها و شباهتهای این جانور را با دیگر موجودات زنده بررسی کنید.
فصل پنجم؛ دنیای گیاهان
دانش آموزان در این فصل با انواع گیاهان، اندام آنها، نحوه رشد و فایده آنها در زندگی انسان و غیره آشنا میشوند. برای آموزش بهتر میتوانید از کودک بخواهید دانههای لوبیا یا هر گیاه دیگری را در خاک بکارد و مراحل رشد آنها را گزارش دهد. لیستی از چگونگی رشد گیاه، مراحل رشدلوبیا و … ، اندام گیاه و … تهیه کرده و آن را تشریح کند.
فصل ششم؛ زمین، خانه پر آب ما
این فصل مباحثی مانند آشنایی با آب به عنوان منبع حیاطی زندگی انسان، فراوان بودن آب در جهان، وابسته بودن زندگی انسان و حیوانات مختلف به آب، وجود شکلهای مختلف آب در کره زمین، آشنایی با آب آشامیدنی و غیر آشامیدنی، نحوه استفاده درست از آب و آشنایی با چرخه طبیعت و شکلگیری آب را پوشش میدهد. برای درک بهتر کودکان میتوانید از طریق ماکتها و تصاویر مختلف نحوه پیدایش آب و چرخه طبیعت را به آنان آموزش دهید.
فصل هفتم؛ زمین، خانه سنگی ما
برای تدریس این فصل بهتر است از دانش آموزان بخواهید تا جدولی تهیه کرده و در آن نام انواع سنگها و کاربرد هر کدام را بنویسند. سپس طبقهبندی سنگها را بر اساس چگونگی تغییراتشان در این جدول وارد کنند.
فصل هشتم؛ چه میخواهم بسازم؟
در این فصل دانش آموزان با ابزارهای مختلفی که در زندگی روزمرهشان به کار میبرند، بیشتر آشنا میشوند. برای آموزش علوم دبستان در این فصل از دانش آموزان بخواهید تا در خانه لیستی از ابزارهای کاربردی خود را تهیه کرده و نحوه کار با آنها را تشریح کنند. سپس اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی استفاده از این ابزارها به آنها بدهید.
فصل نهم؛ زمین، خانه خاکی ما
در این فصل دانش آموزان با انواع خاک آشنا میشوند، فواید وجود خاک و مزایای آن برای زندگی انسان را میآموزند. سپس در رابطه با ارزشمند بودن خاک، روش استفاده درست آن، وسایلی که با استفاده از خاک ساخته میشوند و کاربردهای آنها در زندگی انسان اطلاعات مفیدی کسب میکنند.
فصل دهم؛ در اطراف ما هوا وجود دارد
در این فصل به دانش آموزان توضیح داده میشود که وجود هوا برای انسانها و دیگر موجودات زمین ارزشمند است. همچنین آنها میآموزند که هوا در همه جا وجود دارد. در ادامه میتوانید از دانش آموزان بخواهید کارهایی که در حفظ هوای پاک به ما کمک میکند را فهرست کنند. سپس راهحلهای خودتان را هم در مورد کاهش آلودگی هوا بیان کنید.
فصل یازدهم؛ دنیای سرد و گرم
برای درک بهتر کودک در این فصل میتوانید از او بخواهید لیستی از وسایل گرمایی و سرمایی تهیه کند. سپس چشمهای او را ببندید و دو وسیله گرم یا سرد مثل یخ را جلویش قرار دهید. سپس از او بخواهید تا با لمس آنها، متوجه تفاوت اشیای گرم و سرد شود. در ادامه در رابطه با کاربردهای گرما و سرما در زندگی روزمرهمان صحبت کنید.
فصل دوازدهم؛ از خانه تا مدرسه
در این فصل دانش آموز اطلاعات بیشتری را در مورد اشیای ثابت و متحرک و در مسیر خانه تا مدرسه به دست میآورد. برای آموزش بهتر، تفاوتهای این دو دسته اشیاء را به آنها توضیح دهید و از کودک بخواهید تمام مشاهدات خود در مسیر را بیان کند و در مورد کاربرد هر کدام توضیح دهد.
فصل سیزدهم؛ آهنربای من
این فصل در رابطه با آهنربا و خواص آن به دانش آموزان آموزش میدهد. از آنها بخواهید لیستی از خواص آهنربا را فهرست کنند و از طریق آزمایشهای مختلف خواص آهنربا را به آنان نشان دهید. به عنوان تکلیف نیز از آنها بخواهید وسایلی که آهنربا در آنها به کار رفته را پیدا کرده و در مورد کاربردهایشان توضیح دهند.
فصل چهاردهم؛ از گذشته تا آینده
در این فصل دانش آموزان با مفهوم فناوری و یکی از کاربردهای آن یعنی نور و روشنایی آشنا میشوند. زمینه آموزش باید به گونهای باشد که دانش آموزان به صورت کاربردی و عملی اطلاعات لازم را در مورد کاربرد نور و روشنایی در زندگی کسب کنند.
نرمافزارهای آموزش علوم اول ابتدایی
یکی دیگر از روش های تدریس علوم ابتدایی به کار گیری نرم افزار ها و دی وی دی های آموزشی می باشد. ضمن آنکه با توسعه فناوری و اهمیت نقش آن در یادگیری دانش آموزان، معلمین می توانند با بهره مندی از بهترین نرم افزارهای آموزش علوم ابتدایی بستر آموزشی مناسبی را برای دانش آموزان به ویژه در مقطع دبستان فراهم آورند. از جمله نرم افزارهای کمک آموزشی علوم ابتدایی می توان به میشا و کوشا، نرم افزار مداد، کیف الکترونیک آریا و فیلم های آموزشی رهپویان و علوم فندق اشاره کرد.
بخش عمده ای از فرایند یادگیری از طریق حس بینایی و شنوایی رخ می دهد، نرم افزار ها و فیلم های آموزشی به عنوان یک محتوای سمعی و بصری با ظرافتی خاص تمام مفاهیم علوم ابتدایی را به شیوه ای موثر به دانش آموزان انتقال می دهند. ضمن آنکه فیلم های آموزشی منجر به یادگیری بیشتر و تثبیت مطالب درسی می شوند و یادگیری را سرعت می بخشند. مجموعه فیلم های آموزشی علوم فندق با ایجاد فضایی شاد و مفرح همراه با ارائه ی محتوای آموزشی جذاب، مطالب آموزشی را به صورت غیر مستقیم به دانش آموزان آموزش داده و باعث نهادینه شدن مفاهیم آموزشی می شود. علاوه براین برخی از فیلم های آموزشی مانند دی وی دی های لوح دانش با بهره گیری از معلمان با تجربه و کاربلد فضای آموزشی پر باری را برای دانش آموزان مهیا میکنند و دانش آموزان تدریس های نوین آموزشی را تجربه می کنند.
نرم افزار های آموزشی علوم ابتدایی با ایجاد بستری مناسب فرصت یادگیری عمیق تر درس علوم را افزایش می دهند. این نرم افزارها با به کارگیری بخش های مختلف همچون آزمایشگاه علوم، دانستنی ها، نمونه سوالات و سایر بخش های مربوط و با بهره گیری از شیوه های نوین تدریس علوم ابتدایی ضمن ایجاد انگیزه در دانش آموزان، سرعت یادگیری را نیز افزایش می دهند. به عنوان مثال نرم افزار آموزشی میشا و کوشا و نرم افزار مداد تمامی مفاهیم درسی را با استفاده از بازی های آموزشی، انیمیشن های جذاب مرتبط با درس به دانش آموزان ارائه می دهند.
بنابراین معلمان و اولیا برای آموزش علوم اول ابتدایی می توانند با استفاده از نرم افزارهای آموزشی، ضمن ایجاد انگیزه و علاقه به یادگیری درس علوم، فرایند یادگیری را برای دانش آموزان آسان کنند.