مقاله
ارزشیابی مستمر چیست؟
امروزه به دلیل تغییرات گسترده در سیستم آموزش و پرورش دانش‌آموزان بسنده کردن به امتحانات نهایی به‌عنوان تنها راه ارزشیابی آنها معقول به نظر نمی‌رسد. به همین علت، استفاده از رویکردی مستمر و فراگیر در طول سال برای ارزیابی دانش‌آموز لازم است که در اصطلاح به آن ارزشیابی مستمر یا تکوینی گفته می‌شود.
جهت آشنایی با این شیوه و تاثیر آن بر فرایند یادگیری در ادامه مقاله همراه ما باشید.
تا انتها با تیم آموزشی رایاد همراه باشید.
آشنایی با ارزشیابی مستمر در سیستم آموزشی
در سال‌های قبل، آزمون‌های نهایی تنها راهی بود که سطح کیفی دانش آموز را مشخص می‌کرد. در واقع، در طول یک سال تحصیلی فقط یک راه برای تعیین نمره و میزان موفقیت دانش‌آموزان در نظر گرفته می‌شد و هیچ روش دیگری وجود نداشت تا توانایی‌ها و سطح سواد آنها را محک بزند. در راستای پیشگیری از این شیوه، از ارزشیابی مستمر رونمایی شد تا به‌گونه‌ای، تمام فعالیت‌های دانش‌آموز در طی یک سال و مقدار تلاش و پیشرفت او بخشی از پروسه قبولی باشد.
در حقیقت، ارزیابی تکوینی عبارت است از مشخص شدن میزان سعی و موفقیت دانش‌آموز با فرایندی منظم و هدف‌دار در طول نه ماه تحصیلی. این فرایند منسجم برای رسیدن محصلان به اهداف آموزشی و پرورشی موردنظر معلمان صورت می‌گیرد و راهی است تا آنها در کنار امتحانات پایانی، به‌شیوه‌های دیگر نیز آزموده شوند. بنابراین، خطاها و اشکالات درسی دانش‌آموز از طریق این ارزشیابی مشخص خواهد شد و امکان رفع و ارتقای آنها در طی ترم وجود خواهد داشت.
به همین علت ارزشیابی مستمر را می‌توان تکمیل کننده سنجش تراکمی دانست. ارزیابی تراکمی که متداول‌ترین نوع محک‌زدن افراد به حساب می‌آید، در پایان هر ترم تحصیلی صورت می‌گیرد و هدف آن، پی بردن به میزان یادگیری و تعیین سطح موفقیت دانش‌آموزان و پیشرفت آنها است. در حقیقت، این هدف در کنار ارزشیابی مداوم در طی سال بهتر محقق خواهد شد.
مقاله پیشنهادی: ارزشیابی توصیفی مدرسه چیست؟ چه مزایایی دارد؟
تفاوت ارزشیابی مستمر و ارزشیابی تراکمی
برای پی بردن به اهمیت ارزشیابی تکوینی در کنار آزمون‌های پایان سال بهتر است به تفاوت‌ها و اهمیت هر یک از آنها اشاره کنیم:
- شاید اولین و مهم‌ترین تفاوت ارزشیابی مستمر و ارزشیابی تراکمی در این باشد که هدف در سنجش نوع اول، آموزش در جریان فعالیت است و در واقع دانش‌آموز در حال یادگیری و همزمان تقویت نقاط قوت و ضعف خود در کنار پرسش‌های کلاسی است اما در ارزشیابی نوع دوم این اتفاق نمی‌افتد.
در ارزیابی تراکمی برخلاف ارزشیابی مستمر، انتقال دانش صورت نمی‌گیرد بلکه سطح پیشرفت پایانی آنها مشخص خواهد شد. - دلیل تمایز دیگر این دو سنجش در این است که در ارزشیابی تکوینی سطح سوالات بالاتر از معلومات دانش‌آموز هستند و هدف آن، پیگیری و جست‌و‌جو برای یافتن پاسخ آنها است.
در حالی که در ارزشیابی پایانی دانش‌آموزان مطابق با آنچه که در طول سال یاد گرفته‌اند، با سوالات نیز روبه‌رو می‌شوند و سطح پرسش‌ها پایین‌تر از میزان دانش و تسلط آنها طرح خواهند شد. - تفاوت دیگر ارزشیابی مستمر با تراکمی را می‌توان در این گفت که در شیوه مستمر دانش‌آموزان با ابزارها و چالش‌های مختلفی آزموده می‌شوند و حتی ممکن است با موضوعات متفاوتی از یکدیگر مورد سنجش قرار ب‌گیرند؛ در صورتی که در تراکمی تمام آنها با سطح یکسان، سوالات و ملاکی برابر روبه‌رو هستند و ارزش‌گذاری بر اساس نمرات پایانی صورت خواهد گرفت.
- از دیگر علل متمایزکننده این دو ارزیابی در این است که در ارزشیابی تکوینی دانش‌آموز فرصت دارد تا در مدت چند ماه سطح خود را ارتقا دهد، نقاط ضعف خود را بشناسد و در صدد حل آنها باشد اما در سنجش تراکمی، او فقط طی یک آزمون و یک فرصت می‌تواند خود را به اثبات برساند و فرصت مجددی در اختیار نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید: عوامل مؤثر بر کاهش استرس کودکان در ایام امتحانات
انواع روش‌های ارزشیابی مستمر
از متداول‌ترین روش‌ها و ابزارهایی که به‌وسیله آنها می‌توان ارزشیابی مستمر را اجرا کرد، به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
پرسش‌های تدریجی
پرسش‌های درسی شامل امتحانات شفاهی و امتحانات لحظه‌ای (کوییزها) هستند. از طریق این پرسش‌ها، دانش‌آموزان می‌توانند در روند ارزشیابی تکوینی با انتظارات معلم و نحوه سوالات او آشنا شوند.
در مقابل معلم نیز می‌تواند از سطح هر یک از دانش‌آموزان و میزان تغییرات و موفقیت آنها آگاهی پیدا کند. پرسش کلاسی یکی از بهترین روش های ارزشیابی در کلاس مجازی و حضوری به حساب می‌آید؛ چراکه باعث تمرکز حواس و حضور مداوم دانش‌آموز در کلاس می‌شود.
تکالیف درسی
در فرایند ارزشیابی مستمر، تکالیف بسیار حائز اهمیت هستند. دلیل این امر، به‌کارگیری خلاقیت و تلاش دانش‌آموزان در انجام هر تکلیف است. همچنین آنها از طریق تمرین خود را برای امتحانات پایانی آماده می‌کنند و از نقطه ضعف‌ها و اشکالات خود آگاه می‌شوند.
این شیوه، بهترین راه ارزشیابی مستمر در ابتدایی و سپس مقاطع متوسطه است؛ چراکه کودکان با استفاده از حل تمارین مفهومی و نگارشی می‌توانند مهارت فکری خود را رشد دهند و برای ارتقای توانایی حل مسائل خود بکوشند.
فعالیت‌های علمی و خارج از کلاس
این فعالیت‌ها می‌توانند شامل ساختن وسیله، خلق یک اثر هنری، خلاصه‌نویسی کتاب‌های درسی و غیردرسی، انجام تحقیق، مقاله‌نویسی و یا نوشتن زندگی‌نامه باشند. علاوه بر تکالیف درسی، فعالیت‌های علمی نیز ذهن دانش‌آموزان را پویا خواهد کرد و ابعاد تفکر آنها را افزایش می‌دهد.
به همین علت، معلمان از این شیوه برای ارزشیابی مستمر در ابتدایی بیشتر بهره می‌گیرند تا مهارت‌های شناختی و خلاقیت کودکان را افزایش دهند.
امروزه والدین تمایل دارند که از تمام فعالیت‌های مهم فرزندانشان در مدرسه با خبر بوده و وضعیت درسی آنها را تحت کنترل ونظارت کامل خود داشته باشند. یکی از راه های ارتباط والدین با معلمان استفاده از دفتر رابط یا روز نگار می باشد. اما برای آنکه بدانید این دفتر چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ به شما پیشنهاد میکنیم مقاله “دفتر رابط “ را مطالعه نمایید.
مزایای ارزشیابی مستمر
برای آنکه به اهمیت ارزشیابی مستمر و تاثیر آن در روند یادگیری دانش‌آموزان پی ببریم، لازم است از مزایای این شیوه و نتایجی که به دنبال دارد، سخن بگوییم. این مزیت‌ها عبارت‌اند از:
- آگاهی معلمان از تاثیر شیوه‌های درسی خود بر میزان پیشرفت دانش‌آموز
- درک نسبتاً روشن دانش‌آموزان از استعدادها و قابلیت‌های خود
- آشنایی معلمان با تفاوت‌های شخصی و توانایی‌های متنوع دانش‌آموزان
- آگاهی دانش آموز از نقاط قوت و ضعف خود
- ایجاد تنوع و تفاوت در شیوه آموزش معلمان و مسیر یادگیری دانش‌آموزان
- تاکید بر ظرفیت وجودی و مهارت‌های شناختی مانند تفکر و خلاقیت دانش‌آموزان و ارتقای آنها
- افزایش مهارت‌های تیمی، اجتماعی و گسترش ارتباطات دانش‌آموزان از طریق فعالیت‌های علمی خارج از کلاس
- بهره بردن دانش‌آموزان از یادگیری بهتر و اطلاعاتت جامع‌تر از طریق ارزشیابی تکوینی
نتیجه‌گیری
ارزشیابی مستمر سبب می‌شود تا دانش‌آموزان به فعالیت‌های علمی علاقه بیشتری پیدا کنند و از این طریق با نقاط ضعف و ویژگی‌های مثبتی که دارند، آشنایی پیدا کنند.
همچنین معلمان از طریق ارزشیابی تکوینی به میزان تحقق اهداف آموزشی و شیوه‌های تدریس خود آگاهی می‌یابند و ملاک‌های بهتری را برای نمره‌دهی در پایان سال تحصیلی در اختیار دارند. به همین علت، بهره‌گیری از ارزشیابی تکوینی و تراکمی را به‌صورت همزمان می‌توان مناسب‌ترین شیوه ارزیابی دانست.
سلام من تو یکی از امتحانات پیام آسمانی تقلب کردم معلم هم مچمو گرفته میکه نوبت دوم مستمری ت را صفر میدم آیا امکان پذیره؟
سلام
در کارنامه هم تاثیر داره یعنی با نمرات کلاسی جمع میشه یا فقط نمره برگه امتحانی در کارنامه میره؟
مستمر یعنی تمام فعالیت های کلاسی تاثیر داشته باشه در کارنامه به علاوه