تأثیر تشویق و تنبیه بر رفتار کودک

 

تشویق یکی از تمایلات فطری انسان و به معنی ستودن کار کسی و به شوق در آوردن اوست. نیاز به تشویق در تمامی سنین وجود دارد و مختص کودکان نیست اما در این مطلب در مورد تأثیر آن بر رفتار کودکان صحبت خواهیم کرد. تنبیه به معنی آگاه کردن فرد از نتایج نامطلوب اعمالش می باشد.

تربیت و عوامل محیطی اصلی ترین عامل در شکل دهی شخصیت هر فرد می باشند. نقش معلم در تربیت دانش آموز بسیار حیاتی است.

تشویق و تنبیه نیز از روش های مهم تربیتی هستند که البته باید اصولی انجام شوند زیرا در غیر اینصورت می توانند آسیب های روحی جبران ناپذیری به کودک وارد کنند. در این دو روش مهم تربیتی تشویق جایگاه بالاتری دارد.
80 درصد موارد باید از تشویق استفاده شود و 20 درصد مواقع تنبیه مورد استفاده قرار گیرد.

تشویق یا تنبیه

تشویق یا تنبیه

همانطور که گفته شد تشویق باید در 80 درصد موارد صورت گیرد و البته به شکل کاملا اصولی. یکی از اصلی ترین روش های تشویق تأیید اجتماعی است. این کار باعث می شود کودک آن رفتار را تکرار کند. البته این روش مانند شمشیر دو لبه است و باید کاملا اصولی و با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد.
این تشویق باید بدون اطلاع قبلی و به صورت غیرمنتظره باشد تا بتواند تأثیر مثبتی بر رفتار و شخصیت کودک داشته باشد.
اما این کار در برخی موارد نتیجه ای معکوس دارد به عنوان مثال وقتی رفتار اشتباهی از کودک سر می زند و والدین فقط صرف شوخی و خنده آن را تأیید می کنند نتیجه کاملا عکس خواهد شد.
این کار باعث وارد آمدن آسیب های روانی و شخصیتی به کودک می شود. کودک با دیدن تأیید رفتار، رفتار نامناسبش را تکرار خواهد کرد بدون آنکه بداند این رفتار زشت است.
کودک قدرت تشخیص شوخی و جدی را ندارد اما به دلیل دریافت تأیید از سوی شما نسبت به رفتار نامناسبش آن رفتار را به صورت ناخودآگاه تکرار خواهد کرد.

روش های تشویق

همانطور که گفته شد تشویق گاهی تأیید اجتماعی و در واقع زبانی است اما در برخی موارد تشویق باید با خریدن وسیله ی مورد علاقه ی کودک انجام شود و یا اینکه کودک در آغوش گرفته شود.
در این موارد در نظر گرفتن سن کودک بسیار مهم است به عنوان مثال یک کودک سه ساله با هدیه گرفتن شکلات خوشحال می شود اما نوجوان 12 ساله از انجام این کار نه تنها خوشحال نمی شود بلکه احساس می کند به شخصیت او توهین شده.

تشویق آثاری دارد که برخی از آن ها عبارتند از:

  •  امیدوار کردن کودک
  •  ایجاد انگیزه در کودک برای اصلاح نقاط منفی اخلاقی خود
  • کوشا و جدی تر شدن کودک برای انجام کار مناسب
  • دور کردن ناامیدی از کودک

این موضوع را در نظر داشته باشید که تشویق نباید به طور دائمی باشد چرا که تأثیر خود را از دست خواهد داد. همچنین در هنگام تشویق باید کودک را از دلیل تشویق آگاه کنید. از حد اعتدال تجاوز نکنید چرا که تشویق بیش از حد باعث می شود کودک خودخواه و خودبین شود.
به هیچ وجه تشویق را تبدیل به رشوه نکنید چون در این صورت نه تنها جنبه و تأثیر مثبت ندارد بلکه می تواند بر زندگی آینده کودک نیز تأثیری منفی بگذارد.

روش های تنبیه

همانطور که بیان شد تنبیه به معنی آگاه کردن فرد از کار ناشایستی است که انجام داده. برخی تنبیه را ملامت، کتک زدن و اعمال فشار می دانند در صورتیکه این تصور کاملا اشتباه است.

 

تنبیه بدنی
تنبیه در نظام تربیتی اسلام عاملی بازدارنده است چرا که اگر افراد جامعه کنترلی بر روی رفتار خود نبینند طغیان خواهند کرد.
موفق ترین روش تربیتی روش عاطفی است. کودک وقتی مرتکب کار نادرستی می شود باید نارضایتی را در چهره ی والدینش ببیند. اما در برخی موارد رفتار اشتباه کودک با نصیحت درست نمی شود در این زمان باید متناسب با کار زشتی که کودک انجام داده تنبیه بدنی شود.
در تنبیه بدنی باید به زدن یک ضربه پشت دست کودک اکتفا شود و در صورت تکرار حرکت اشتباه کمی شدیدتر باشد. این نکته را در نظر داشته باشید که تنبیه بدنی آخرین راهکار است و در صورتیکه ابزارهای تربیتی کارآمد نباشند باید از این روش استفاده کنید.

در برخی موارد کودک از ترس کتک خوردن به ظاهر کار زشت را انجام نمی دهد اما این عادت را هرگز ترک نخواهد کرد. پس همیشه تأثیر روانی روش های تربیتی را در نظر بگیرید.
در هنگام تنبیه عمل کودک را تنبیه کنید نه شخصیت و جود او را همچنین تنبیه باید متناسب با کار نامناسب انجام شده باشد و چند جانبه نباشد.

 

تنبیه کودک

چند جانبه بودن یعنی هم کودک را کتک بزنید، هم او را مورد تمسخر قرار دهید و هم سرزنشش کنید. این کارها باعث ایجاد عغده در کودک شده و تأثیر نامطلوبی بر رفتار و شخصیت او در آینده خواهد داشت.

ملامت و سرزنش یکی از روش های تنبیه کردن است اما اگر از آن به عنوان یک وسیله اصلاحی حساب شده استفاده نشود منجر به گستاخی کودک در برابر والدین خواهد شد. ملامت نباید همراه با خشونت باشد بلکه باید در قالب سوالاتی باشد که کودک را وادار به اندیشیدن به رفتار نامناسبش کند.

افراط در سرزنش باعث می شود کودک لجباز و ناامید بار بیاید، او خود را قابل اصلاح نمی بیند و به مرور زمان تعادل روانی خود را از دست خواهد داد. کودک برای آرام کردن خود دست به دروغ گویی، فریبکاری، فرار از مدرسه و خانه زده و دچار ناآرامی عصبی خواهد شد. بنابراین باید تمامی روش های تربیتی به صورت متعادل مورد استفاده قرار گیرند.

آسیب های تشویق و تنبیه غیراصولی

در برخی موارد که تشویق نابجا صورت گرفته است کودک آن رفتار را تکرار خواهد کرد و با پرخاش والدین روبرو می شود. در اینگونه موارد کودک دچار دوگانگی شخصیتی می شود چرا که در مرحله ی اول آن رفتار مورد تأیید والدین قرار گرفته اما کودک قادر به تشخیص شوخی و جدی این تأیید نیست و در تکرار آن رفتار با عدم تأیید والدین مواجه می شود که در نتیجه دچار تضاد خواهد شد. این نوع رفتارها باعث سردرگمی هویتی کودک در آینده خواهند شد.

 

1 دیدگاه برای “تأثیر تشویق و تنبیه بر رفتار کودک

  1. اع گفته:

    دخترم4 ساله اس. تو باشگاه خیلی شلوغ کرده و مربی برای تنبیه بهش برچسب نداده.حالا میگه من باشگاه نمیرم .راهکار چیه؟؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *