عوامل مؤثر بر کاهش استرس کودکان در ایام امتحانات

در ایام امتحانات نگرانی های مختلف مربوط به درس خواندن در ذهن اکثر دانش آموزان وجود دارد. داشتن کمی استرس و نگرانی در ایام امتحانات امری طبیعی است اما برخی دانش آموزان به حدی مضطرب می شوند که حتی پاسخ ساده ترین سوالات را نیز فراموش می کنند.
استرس بیش از حد علاوه بر تاثیر منفی بر روند آموزشی مانع پیشرفت خود فرد نیز می شود و علت آن عدم استفاده ی صحیح از نیروی فکری و ذهنی می باشد. در 20 الی 30 درصد کودکان درجاتی از استرس مربوط به ایام امتحانات دیده می شود که البته در دختران شایع تر از پسران است.

انواع استرس

استرس دو نوع است: استرس طبیعی یا تکلیف محور و استرس غیر طبیعی و مخرب.
استرس طبیعی نتایج و پیامدهای مثبتی داشته و به فرد انگیزه می دهد عملکرد بهتری داشته باشد، برنامه ریزی منظمی داشته و زمان خود را به نحو احسن مدیریت کند، اما استرس غیر طبیعی باعث از دست دادن تمرکز، خارج شدن کنترل اوضاع از دست فرد، واکنش های نامطلوب فیزیولوژیکی و کاهش عملکرد خواهد شد.

 

کودک استرسی

 

در یک طبقه بندی دیگر استرسی که دانش‌آموزان در ایام امتحانات تجربه می‌کنند، دارای دو بُعد ذهنی و جسمانی است.

لرزش اندام ها، بالا رفتن تپش قلب، افت فشار خون، بی اشتهایی، حالت تهوع، تعریق بیش از حد مربوط به بعد جسمانی و نگرانی در مورد ناکامی، فراموشی مطالب، افکار منفی، سرزنش خود، کمبود اعتماد به نفس، مشکلات تمرکز و از قبیل این مشکلات به بعد ذهنی مربوط می‌شود.

عوامل به وجود آورنده ی استرس در ایام امتحانات

عواملی که باعث به وجود آمدن استرس در ایام امتحانات می شوند عبارتند از: عوامل شخصیتی، عوامل مربوط به ماهیت امتحان، عوامل مربوط به خانواده و عوامل مربوط به محیط آموزشی.
1. عوامل شخصیتی: اعتماد به نفس و عزت نفس پایین در کودکان منجر به احساس ناکارآمدی و افزایش استرس خواهد شد به خصوص در ایام امتحانات که کودک خود را با سایر افراد همسن خود مقایسه می کند.
2. عوامل مربوط به ماهیت امتحان: برخی امتحان ها جنبه ی رقابتی داشته و باعث افزایش استرس در کودکان می شوند.
3. عوامل مربوط به خانواده: سختگیری ها و انتظارات بیش از حد، سرزنش و مقایسه کودک با دیگران، فقر فرهنگی، اختلافات خانوادگی، تهدید و تنبیه، تشویق نکردن و تفکرات کمال طلبانه.

تنبیه کودک

4. عوامل مربوط به محیط آموزشی: محیط نامناسب برای برگزاری امتحان از جمله نور ناکافی و گرم یا سرد بودن بیش از محیط، ایجاد رقابت ناسالم بین دانش آموزان، سختگیری و انتظارات بیش از حد آموزگاران، قوانین سختگیرانه جلسه ی امتحان، ایجاد محدودیت های زمانی و نوع سوالات.

عوامل مؤثر برکاهش استرس در ایام امتحانات

کاهش علائم فیزیکی

همانطور که گفته شد بُعد جسمانی استرس همراه با افت فشار خون، افزایش تپش قلب، لرزش اندام ها، رنگ پریدگی، بی اشتهایی و… می باشد. در صورت مشاهده ی هر یک از این علائم در کودک خود ازتکنیک های آرامسازی استفاده کنید به عنوان مثال با او صحبت کنید، از او بخواهید دوش بگیرد، نفس عمیق بکشد و یا او را به پیاده روی ببرید. در صورت عدم بهبود حتما با یک روانشناس مشورت کنید.

کاهش علائم ذهنی

  • به تعدیل انتظارات غیرمعقول و غیرواقعی کودکتان کمک کنید.
  •  انتظارات غیرواقعی خود را نیز تعدیل کرده و متناسب با توانایی های فرزندتان از او توقع داشته باشید.
  • به کودک کمک کنید که با شناخت گفتگوهای منفی ذهنی و جایگزین کردن آن ها با گفتگوهای مثبت بر استرس خود غلبه کند.از او بخواهید در مورداحساسات و نگرانی هایش با شما صحبت کند.
  • برای کودکتان برنامه ریزی کنید. این برنامه ریزی به او کمک می کند از عجله پرهیز کرده و متناسب با برنامه ریزی زمان خود را مدیریت کند.

برنامه ریزی

تغییر سبک زندگی در ایام امتحانات

  • نظم: محیط های نامرتب و شلوغ علاوه بر کاهش تمرکز باعث افزایش استرس نیز می شوند پس محیط منزل و اتاق کودک را منظم و مرتب کرده و وسایل مورد نیازش را در مکانی قرار دهید که به راحتی به آن ها دسترسی داشته باشد.
  • استراحت: کودک باید پس از 45 دقیقه مطالعه به مدت 10 دقیقه الی یک ربع استراحت کند، چرا که درس خواندن مداوم و بدون وقفه باعث کاهش یادگیری می شود. از این زمان می توانید برای دادن میان وعده ای سبک و مغذی به کودک استفاده کنید.
  • ورزش: ورزش تنش های عصبی و استرس را کاهش می دهد. ورزش منظم گردش خون در بدن به ویژه مغز را افزایش داده و هورمون های استرس را کاهش می دهد. پیاده روی، شنا و ورزش های هوازی بهترین فعالیت های ورزشی برای دانش آموزان هستند.
  •  خواب کافی: کم خوابی و هر نوع اختلال در خواب باعث افزایش استرس و کاهش عملکرد مغز می شود. کودک باید 7 الی 8 ساعت در طول شبانه روز بخوابد. خواب کافی از شدت استرس می کاهد. سعی کنید زمان های ثابتی برای خواب کودکتان در نظر بگیرید زیرا این کار تمرکز را افزایش داده و همچنین منجر به افزایش کارایی در طول روز خواهد شد.

خواب کافی

  • تغذیه‌ی مناسب: رژیم های غذایی ناکافی و ناسالم تاثیرات منفی بر قابلیت یادگیری و هوشیاری دانش آموزان دارند. تغذیه مناسب بر عملکرد تحصیلی دانش آموز تاثیر مستقیم و بسزایی دارد. رژیم غذایی مناسب باید ترکیبی از مواد قندی، فیبردار و ویتامین ها باشد.
    برخی از این مواد غذایی عبارتند از: خرما، موز، سبزیجات تازه، حبوبات، شیر، انواع مغز ها به خصوص گردو، پسته، کشمش و فندق، میوه های تازه و… . از مصرف موادی مانند گوشت های پرچرب، نوشابه ها، شیرینی، قهوه و تنقلات ناسالم مانند چیپس و پفک بپرهیزید.
  •  ارتباطات اجتماعی: صحبت کردن با دیگران باعث افزایش انگیزه برای انجام امور درسی می شود.

    برخی والدین به اشتباه در ایام امتحانات کودکانشان، به کلی روابط اجتماعی و رفت و آمد خود را با دوستان و آشنایان قطع می کنند این کار نه تنها یادگیری را افزایش نمی دهد بلکه کودک را منزوی خواهد کرد.

نقش والدین در کاهش استرس کودکان در ایام امتحانات

  • زمان تماشای تلویزیون، بازی، استفاده از تبلت و کامپیوتر را محدود کنید.
  •  به هیچ وجه با جمله هایی نظیر اگه قبول نشی آبرومون میره یا اگه قبول نشی میدونی که پدرت چیکارت می کنه به کودک باعث ایجاد ترس و استرس او نشوید.
  •  پس از هر موفقیت کوچک کودکتان به او پاداش داده و او را تشویق کنید.

تشویق کودک

  •  ناتوانی ها و ضعف های فرزندتان را نیز در نظر گرفته و انتظارات غیرمنطقی از او نداشته باشید.
  •  به هیچ وجه او را بادیگران مقایسه نکنید.
  •  جو عاطفی مناسبی در خانه ایجاد کنید.
  •  وسایل مورد نیاز او را شب قبل از امتحان آماده کرده و روز امتحان زودتر از ساعت تعیین شده در محل آزمون حضور داشته باشید.
  •  در روز امتحان صبحانه ای مقوی و سبک برای او آماده کنید.

نقش معلمان در کاهش استرس در ایام امتحانات

  •  باید روش های صحیح مطالعه و برنامه ریزی را به دانش آموزان آموخته و همچنین به آن ها یادآوری کنید که شب امتحان مختص مرور درس هاست نه یادگیری.
  •  ضمن ایجاد محیطی آرام در جلسه ی امتحان از ابتدای جلسه توضیحات کامل را درباره ی امتحان بدهید.
  •  از ایجاد فضای رقابتی ناسالم در بین دانش آموزان جدا خودداری کنید.
  •  با شناختن استعدادها و نقاط قوت دانش آموزان آن ها را تقویت کنید.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *