نقش مدرسه در کتابخوان کردن دانش آموزان

ایجاد انگیزه و تشویق به کتابخوانی در دانش آموزان یک امر مهم و کلیدی است. مدرسه نیز به عنوان دومین نهاد اجتماعی که کودک بعد از خانواده در آن پای می گذارد در این زمینه نقش محوری و اساسی بر عهده دارد. حق خواندن و مطالعه بر طبق پروتکل های سازمان ملل، یکی از حقوق اساسی کودکان محسوب می شود. در این میان سیستم کلان آموزش و پرورش و زیر مجموعه آن مدرسه بایستی با برنامه ریزی و مدیریت صحیح، کتابخوانی و مطالعه را به بخشی پایدار از برنامه زندگی دانش آموزان تبدیل نمایند.

حال با این مقدمه کوتاه به تفصیل به نقش مدرسه در کتابخوان کردن دانش آموزان بپردازیم در ادامه مطلب با رایاد همراه باشید.

 

کتابخوانی

 

مدرسه با تاثیر زیادی که در پرورش و شکل گیری شخصیت کودکان دارد و با توجه به این موضوع که حساس ترین دوران زندگی کودکان در محیط مدرسه سپری می شود؛ چنانچه عوامل تربیتی در مدرسه بتوانند بخوبی وظایف خود را به انجام برسانند می توان امیداوار به ساختن جامعه ای مترقی و سعادتمند در آینده بود. معلم، مربی، مدیر، کارکنان اداری، امکانات و فضای مدرسه از جمله مهمترین عوامل تربیتی تاثیر گذار در کتابخوان کردن دانش آموزان در محیط مدرسه هستند که در ادامه به نقش و تاثیر هر کدام خواهیم پرداخت.

مدیر مدرسه

مدیر به عنوان فردی که محوریت انجام فعالیتهای آموزشی و پرورشی در مدرسه را بر عهده دارد، می تواند نقشی حساس و تعیین کننده در مورد کتابخوان کردن دانش آموزان و ایجاد انگیزه در آنان داشته باشد. این امر بدیهی است که درایت و برنامه ریزی مدیر مدرسه چقدر می تواند در موفقیت مدرسه در امور مختلف موثر باشد. از اینرو آگاهی و علاقه مندی مدیر مدرسه نسبت به تشویق دانش آموزان به مطالعه و امر کتابخوانی، یکی از شروط مهم و اساسی برای رسیدن به نتایج مطلوب در این باره است. چنانچه مدیر خود به اهمیت کتابخوانی معتقد باشد و بتواند به خوبی آن را به دانش آموزان انتقال دهد و خود به عنوان محور اصلی حرکت باشد، سایر عوامل نیز در کنار او خواهند بود و اینگونه است که موفقیت حتمی است.

معلم

معلم را شاید بتوان تاثیرگذارترین فرد در شکل گیری شخصیت دانش آموزان دانست.

  معلم بعد از خانواده و جدایی دانش آموز از محیط خانواده برای پرداختن به امر تحصیل، می تواند از همه لحاظ روی کودک نفوذ داشته و نقش یک الگو را برای او ایفا کند. به ویژه نقش معلم در تربیت دانش آموز و  تاثیرپذیری آن در  دوران ابتدایی نسبت به مقاطع تحصیلی بالاتر بیشتر بوده و دانش آموز بیشتر از سایرین از عقاید، رفتار و افکار معلم تاثیر خواهد پذیرفت.

در زمینه تشویق کودکان به کتابخوانی نیز معلم یک نقش موثر و اساسی دارد و معلم بایستی در این زمینه یک الگوی خوب برای دانش آموزانش باشد. برای انتقال بهتر و موثرتر فرهنگ و لذت کتابخوانی به دانش آموز در وهله اول باید خود معلم اهل مطالعه و کتاب خواندن باشد. خواندن داستان در کلاس یکی از راهکارهای موثر است. همچنین ارزش دادن به کتاب و مهم جلوه دادن امر کتابخوانی از سوی معلم می تواند در دانش آموزان ایجاد انگیزه کند.

 

معلم و کتابخوانی

 

روش تدریسی معلم

شیوه تدریس معلم نیز بعد از تاثیر قابل توجهی که خود معلم در شکل یک الگو می تواند در ترویج و اشاعه فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در دانش آموزان داشته باشد، از عوامل مهم و تاثیر گذار در رسیدن به نتیجه مطلوب است. برای گنجاندن کتابخوانی و مطالعه در بطن فعالیتهای آموزش و پرورش، ناگزیر باید از شیوه های تدریسی استفاده نماییم که از طریق آنها بتوان احساس نیاز به کتب غیر درسی و داشتن مطالعه مستمر را در دانش آموزان ایجاد نمود.

 

استفاده از شیوه های تدریسی که بتواند محرک و هدایت کننده دانش آموزان به سمت مطالعه و کتابخوانی باشد، مانند روش تدریس فعال که یکی از گزینه هاست. در این روش دانش آموزان به صحنه فعالیت کشانده می شوند.  خوشبختانه که اخیرا کتابهای تازه تالیف شده فارسی با انجام طراحی های مرتبط با کتابخوانی توانسته اند قدم مثبتی در جهت هدایت و تشویق دانش آموزان به مطالعه و کتابخوانی بردارند.

 

کتابخوانی

در کل روش تدریسی که بتواند دانش آموزان را به محیط کتابخانه و مراکز فرهنگی مرتبط با کتاب بکشاند و آنها را تشویق به جست و جو در جهان پیرامونشان کند و وادار به تحقیق و مطالعه نماید بهترین روش تدریس خواهد بود. برای نیل به نتیجه مطلوب و رسیدن به هدف اصلی آموزش، بایستی روشهای منسوخ معلم محوری و استفاده صرف از کتب درسی کنار گذاشته شوند.

 

کتابخانه مدرسه

کتابخانه مدرسه باید به مکانی برای تغذیه فکری و روحی دانش آموزان تبدیل شود تا بتواند نقش و وظیفه خود را در قبال تشویق دانش آموزان به مطالعه و کتابخوانی بخوبی ایفا کند. برای کتابخانه مدرسه دو کارکرد و وظیفه تعریف می شود:

  1. تشویق و ایجاد انگیزه برای مطالعه و کتابخوانی در کودکانی که دارای هیچ زمینه قبلی جهت مطالعه کتب غیر درسی نبوده اند و به هر دلیلی خانواده هایشان برای علاقه مند کردن آنها به مطالعه و کتابخوانی نتوانسته اند کاری بکنند.
  2. تقویت و پرورش انگیزه در کودکانی که با زمینه مطالعه قبلی به مدرسه وارد شده اند و فراهم کردن کتابهای مورد نیاز آنها.

 

کتابخانه مدرسه

 

علاوه بر موارد مذکور جذابیت فضای کتابخانه، توجه به تزیین و زیبایی آن از دیگر عوامل تاثیر گذار در ترغیب دانش آموزان به مطالعه و کتابخوانی است.
اما در صورت نبودن کتابخانه در محیط مدرسه، می توان از شیوه ایجاد کتابخانه کلاسی استفاده کرد که یک راه حل ساده و موفق برای برطرف کردن مشکل نبود فضا و امکانات کافی برای تاسیس کتابخانه در مدرسه است. از جمله فواید و مزیت های ایجاد کتابخانه کلاسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • قابلیت دسترسی آسان و بی نیازی از تشریفات خاص برای به امانت گرفتن کتاب
  • ترغیب دانش آموزان به مطالعه کتابها با مشاهده کمد کتابخانه
  • انتخاب کتاب متناسب با دوره تحصیلی و سن دانش آموزان
  • استفاده از کتابهای کتابخانه کلاسی در هنگام تدریس جهت علاقه مند کردن دانش آموزان به مطالعه بیشتر
  • تقویت حس مسئولیت پذیری در دانش آموزان با واگذاری قسمتی از کار کتابخانه

 

کتابخانه مدارس

 

انجام فعالیتهای جانبی توسط مدرسه برای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در دانش آموزان:

 

  • ایجاد فروشگاه کتاب در مدرسه برای دسترسی آسان دانش آموزان به کتابهای مورد علاقه شان
  • معرفی کتاب در تابلو اعلانات و خلاصه نویسی آن، ذکر مشخصات کتاب و خواندن خلاصه آن در مراسم صبحگاهی
  • برگزاری جلسات اولیا و مربیان و آگاهی دادن به خانواده ها در جهت ترویج و اهمیت مطالعه و عادت به کتابخوانی در دانش آموزان
  • معرفی اعضای فعال کتابخانه های کلاسی و مدرسه ای جهت ترغیب و تشویق دانش آموزان به امر مطالعه و کتابخوانی 
  • برگزاری مسابقات کتاب خوانی جهت گسترش و تقویت عادت به مطالعه در بین کودکان و نوجوانان
  • استفاده از کتاب به عنوان جایزه
  • تشویق کردن دانش آموزان به نوشتن کتاب
  • تعیین مطالعه به عنوان تکلیف شب برای دانش آموزان
  • استفاده از ساعت درس انشاء برای تشویق کودکان به تفکر و مطالعه
  • اهمیت دادن به مجله ها و روزنامه های مخصوص کودکان و نوجوانان
  • تهیه نشریه های دیواری به عنوان فعالیت گروهی دانش آموزان
  • برپایی جلساتی  جهت نقد و بررسی کتابها به همراه دانش آموزان

 

نمایشگاه کتاب در مدرسه

 

در پایان بایستی یادآور شویم که هیچ موفقیتی بجزء در سایه همت و تلاش همگانی میسر نخواهد شد. مدرسه و عوامل تربیتی مختلف آن باید با آگاهی و ایمان به پیشرفت جامعه هر کدام وظایف و نقش محوله خود را به نحو احسن انجام دهند تا بتوانند نسلی علاقه مند و راغب به کتاب و کتاب خوانی تربیت کنند. تا در آینده شاهد قهر با کتاب نباشیم و جای پدران و مادران قهر کرده با کتاب نسل امروزی را، انسان هایی متفکر و کتابخوان بگیرند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *