رپورتاژ
دعوت به نماز
دعوت به نماز، دعوت به زيباترين جنبه‌هاى زندگى است، زيرا نماز بابی از زندگى است كه انسان در برابر خالق و صاحب تمام خير و زيبايى، نيازهاى عاشقانه خود را بيان مى‌كند و بر جمال و جلال او مى‌افزايد. اين مقدار زياد و زبان تأثیرگذار سفارش به ذکر و نماز و دعا در قرآن و حدیث نشانه اهمیت نماز و اهمیت دعوت به نماز است. دعوت به نماز کاری است که روشهای خاصی دارد که مهمترین آنها به شرح زیر است:
1- بیداری عواطف در حین شمردن نعمت ها
اولین و شاید مهمترین دعوت عملی به نماز استفاده از ظرفیت عاطفه و فطرت است. این احساس در انسان وجود دارد که اگر بیدار شود به شکرانه خدا قدم برمی‌دارد. این احساسات را باید بیدار کرد. بهترین راه برای حفظ احساس مردم نسبت به خدا حفظ یاد نعمت‌های خداوند است.
در حدیثی از امام صادق (علیه‌السلام) آمده است: در هر نفسی هزاران نعمت است؛ چرا که در هر نفسی کوسه‌ها و نهنگ‌های اقیانوس‌ها و دریاها هم سهم دارند؛ زیرا هر روز میلیون‌ها حیوان دریایی می‌میرند و کوسه‌ها و نهنگ‌ها آنها را می‌خورند. اگر این کار نبود، حیوانات مرده آب دریا را بدبو می‌کردند و اگر آب دریا بدبو می‌شد، تنفس برای انسان مشکل بود.
بله، باید گفت که بسیاری از مصیبت‌ها که به آنها به عنوان کیفر نگاه می‌شود، در نعمت‌های باطنی و پنهان خداوند یافت می‌شود، زیرا حکمت اوست که انسان را از خواب باز می‌دارد. اگر بخواهیم قدر نعمت‌ها را بهتر بدانیم، باید آنها را تجسم کنیم. نداشتن عقل، نداشتن دانش، نداشتن امنیت، نداشتن سلامتی و…
2- شکرگزاری از ولی نعمت
هر خرد و وجدان بزرگی، تشکر از صاحب نعمت را امری واجب و نادیده گرفتن او را بی احترامی می‌داند. به همین دلیل باید خدا را ستایش کرد و بهترین شکر، اطاعت از اوامر اوست و یکی از مهمترین دستورات خداوند نماز خواندن است که بالاترین شکرگزاری است. کسى که شأن شکرگزارى ندارد در دام شیطان مى‌افتد.
3 – احساس نیاز
انسان موجودی محتاج است و به هر کجا که نیازش او را می رساند خواهد رفت. اما آیا ما خدا را نیاز اولیه خود میبینیم؟ انسان در دعوت به نماز باید توجه مخاطب را به نیاز انسان به خدا، ایمان، توکل به او، پناه بردن به او، امید به او، یاری خواستن از او و گفت وگو با او جلب کند. انسان‌ها ضعیف هستند، در اوج نیاز آفریده شده‌اند و وقتی به دنیا می‌آیند نمی‌توانند حتی یک مگس را از خود دور کنند و زندگی‌شان با بازدمشان گره خورده است؛ چگونه می تواند خود را بدون نیاز به خدا ببیند؟ توجه به این نیازها انسان را متوجه خالق خود می‌کند.
4 – تبیین برکت وجودی نماز
نماز بخشی از بزرگ شدن و رو به کمال رفتن است. آثار تربیتی نماز و برکات نماز واقعی را باید دید. باید توجه کرد و دانست که هر کس با توجه بارها الله‌اکبر بگوید، قدرتی بر او ظاهر نمی‌شود، بنده دیگری نمی‌شود، رحمت خدا بر او نازل می شود، گناهانش با دعای او محو می‌شوند و… از طرفی نماز بیانگر رابطه دوستانه و خالصانه انسان با خداست.
5 – توجه به عبادت نظام آفرینش
همه هستی همیشه خدا را حمد و ستایش می‌کند. پس اگر همه هستی در حال سجده و کرنش و قنوت و اطاعت محض از خدا هستند، چرا انسان نباشد؟ انسانی که تفکر دارد و با تفکر در آفرینش به عظمت آن پی میبرد بیشتر باید در برابر خالق آن احساس کرنش داشته باشد.
6 – اشاره به قدمت و اصالت نماز
نماز یک ارزش معنوی است که تاریخ آن برابر با تاریخ بشر است؛ ارث به جا مانده از آدم تا خاتم است. اگر مهم نباشد و یا از اهمیت کمتری برخوردار باشد، آیا در همه ادیان بهشتی به آن سفارش می‌شد؟ اولین مکان در دنیا کعبه است که برای عبادت ساخته شده است و اولین دستور در مورد نماز به حضرت موسی داده شده است؛ اولین وظیفه در اسلام نماز است و اولین وظیفه صالحانی که به حکومت می رسند، نماز به پا داشتن است.
7 – استفاده موثر از فرصت ها
دعوت کردن یک هنر است. هر فردی علایق، خواسته ها، آرزوها ، نقاط قوت و ضعف دارد؛ اینها نکاتی است که می‌تواند به دعوت‌کننده کمک کند تا دعوت را در بهترین زمان و مکان انجام دهد. البته برای دعوت به نماز نیازمند سعه صدر است.
از طرف دیگر تقویت مساجد نیز باعث توجه بیشتر به نماز می‌شود و باید قدر امکانات و فرصت‌هایی که در مساجد هست را دانست. اگر کسی که نماز را ترک کرده یا به اصطلاح تارک الصلاة است، در ماه رمضان روزه می‌گیرد، دعوت به ادامه عبادات در روزهای دیگر سال مؤثرتر است.
8 – آگاهی از خطر ناشی از غفلت از نماز
در هر دعوتی هم تشویق و هم هشدار نقش مهمی دارد. دوری از خدا قدم به قدم شروع می شود و اولین قدم ترک نماز است. در قیامت از اهل جهنم می‌پرسند چرا به جهنم رفتید؟ می‌گویند ما جزو نمازگزاران نبودیم.
آیا شرم‌آور نیست که با کسی جز خدا با زبانی که خدا به ما داده صحبت کنیم؟ در روایات آمده است که خداوند به انسان می‌فرماید: «آیا تو انصاف نداری؟» من نهایت رأفت و محبت را در حق انسان روا داشتم ولی او چگونه پاسخ داده است؟
9 – رشد کمالات دیگر در کنار توجه به نماز
در دعوت به نماز باید جامعیت آن در نظر گرفته شود و در کنار کمالات دیگر قرار گیرد. اگر نماز همراه با خوش‌زبانی، صداقت، وفای به عهد، نظافت، ادب، آموزش، مشاوره، کمک به دیگران، خوانده شود، این نماز همه دل‌ها را به سوی خود جلب می‌کند. مهمترین توصیه، توصیه عملی است.
اگر می‌خواهیم دیگران را دعوت کنیم با رفتار خود دعوت کنیم نه فقط با گفتار. عملی که نشان می‌دهد ما از نماز و عبادت خود لذت می‌بریم. نیاز ما به ارتباط با خالق قادر متعال، با اقامه نماز برطرف می‌شود. نمازمان ما را از بدی‌ها و پلشتی‌ها بازمی‌دارد.
10 – آموزش گفت و گو محور و صمیمانه
گاهی باید علاوه بر بحث‌های عمومی و رسمی در مسجد از متخصصین این حوزه دعوت کرد تا با ترک‌کنندگان نماز ارتباط شخصی برقرار کنند. گفتگوی رودررو و صمیمانه یکی از بهترین راه‌ها برای برقراری ارتباط است.
11 – یاد گرفتن نماز
نه تنها جملات و کلمات نماز را، بلکه افکار پنهان و عمیق پشت این عمل را نیز باید آموخت. مثلاً می‌دانید چرا دو بار نماز می‌خوانیم؟ سجده اول یعنی خدایا ما از خاک هستیم، ما را از خاک گرفتی و آفریدی، سجده دوم یعنی خدا، ما به خاک برمیگردیم و تو ما را زنده می‌کنی. البته یادگیری نماز باید تدریجی باشد و از کودکی شروع شود.
12- دعوت غیر مستقیم
یکی دیگر از راه‌های دعوت مردم به نماز دعوت به خواندن کتاب‌هایی با موضوع نماز یا تحقیق، شرکت در بحث‌های فکری و علمی و رقابت با دو یا چند نفر در نوشتن داستان و مقاله با موضوع مرتبط با نماز است. مردم تا زمانی که به دلایل عقلی و عاطفی اعتقاد نداشته باشند کاری انجام نمی‌دهند. وقت بگذارید تا تمام دلایل خود را بیان کنید. سعی کنید بحث نکنید و فقط با آرامش استدلال‌های درست را بیان کنید. در واقع برای انجام چنین کاری باید دانش درستی داشته باشید.