روش های تدریس علوم ابتدایی

دانش آموزان و همچنین معلمان همواره موضوع اصلی آموزش و به عنوان عاملی فعال در فرآیند تدریس در نظر گرفته می‌شوند.

بر همین اساس اگر برنامه‌ها و سایر فعالیت‌های آموزشی با توجه به علایق دانش آموزان تنظیم شوند و روش ‌هایی خلاقانه برای ارائه مطالب به آنان مورد استفاده قرار گیرند.

در این صورت کودکان به طور فعال در آنها شرکت می‌کنند و در نتیجه نه تنها بهتر و آسان‌تر یاد می‌گیرند، بلکه می‌آموزند که چگونه خود را با شرایط روند تحصیلی‌شان مطابقت دهند.

درس علوم به عنوان یکی از دروس پایه ای در مقطع دبستان اهمیت بسیاری دارد و نیازمند به کارگیری خلاقانه روش های تدریس علوم ابتدایی به منظور یادگیری فعال دانش آموزان می باشد.

در همین راستا، در این مطلب قصد داریم روش های نوین تدریس علوم دبستان را بر اساس نیازها و علایق دانش آموزان تشریح می‌کنیم.

با تیم آموزشی رایاد همراه باشد.

آموزش مشارکتی و گروهی

یکی از متدوال ترین روش های تدریس علوم ابتدایی  آموزش مشارکتی می باشد. در این روش دانش آموزان به گروه‌های مختلف با پایه علمی متفاوتی تقسیم‌بندی می‌شوند، سؤالاتی از آنان پرسیده می‌شود و سپس گروه‌ها موظف خواهند بود تا به صورت مشورت با همدیگر به آنها پاسخ دهند. در این روش اطلاعات بین دانش آموزان مبادله شده و سپس معلم از بین برگه‌های افراد گروه، فقط یک برگه را تصحیح نموده نمره را برای کل گروه ثبت می‌نماید.

در آموزش و ارزشیابی گروهی این امکان برای کودکان فراهم می‌شود تا همیاران آموزشی در فرآیند قضاوت نسبت به برنامه آموزشی سهمی بر عهده داشته باشند. علاوه بر این، استفاده از چنین روشی به کودکان کمک می‌کند تا فرآیند همکاری با یکدیگر برای دستیابی به هدفی مشترک را بیاموزند و از تجارب، موفقیت‌ها و ناکامی‌های پیش‌آمده درس بگیرند.

تدریس بخش دنیای زنده با شرکت در یک دورهمی علمی

یکی از روش‌ های خلاقانه تدریس علوم این است که دانش آموزان را به صورت گروهی به حیاط ببرید، پس از حضور و غیاب آنان را به مشاهده جانوران و گیاهان اطرافشان تشویق کنید و سپس نظرات آنها را برای نتیجه‌گیری در مورد مشخصات و ویژگی‌های موجودات زنده یادداشت کنید.

سپس برای مشارکت فعال دانش آموزان از آنها بپرسید که هدف از آفرینش این ویژگی‌های جانوران چه بوده است؟ در ادامه از آنها بخواهید که پاسخ‌های خود را با پرسش از بزرگ‌ترها، جستجو در کتاب‌ها، اینترنت و غیره برای جلسه آینده آماده کنند.

در نتیجه این شیوه تدریس، دانش آموزان با موجودات زنده متفاوت و ویژگی‌های منحصربه‌فردی آشنا می‌شوند که در محیط پیرامونشان مشاهده می‌کنند.

تدریس اندام‌ها و دستگاه‌های بدن با تشریح آنها توسط معلم

استفاده از مثال‌های عینی و نشان دادن آنها در دنیای واقعی یکی از چندین روش تدریس علوم دبستان است که نتایج شگفت‌انگیزی را برای دانش آموزان به همراه دارد. برای مثال، برای تدریس دستگاه‌های گردش خون، دفع ادرار و تنفس را می‌توان ابتدا این اندام‌ها و نحوه کارکرد هر کدام را تشریح کرد و ضمن رسم تصاویر آنها روی تخته، بخش‌های مختلف آنها را توضیح داد و در ادامه ساختار کلی عملکرد آنها را بررسی کرد.

سپس بهتر است دانش آموزان را به گروه‌های مختلف تقسیم‌بندی کنید. در صورت امکان اندام یا دستگاه مورد نظر را برای تشریح توسط دانش آموزان به آزمایشگاه بیاورید و از آنها بخواهید تا و ساختار و نوع کار هر قسمت را شرح دهند. در این روش دانش آموزان اندام‌ها را به روشی عینی مشاهده نموده و امر یادگیری و یاددهی برای آنان تسهیل می‌شود.

آموزش عملکردی

در این شیوه تدریس، دانش آموزان پس از آشنایی با مباحث به شیوه عملکردی مورد سنجش قرار می‌گیرند تا با بهره‌وری بالاتری مطالب خوانده‌شده را درک کنند. در این راستا دو شیوه آزمون عملی و کتبی برای دانش آموزان برگزار می‌شود؛ به این صورت که دانش آموز آزمایش‌های علوم خود را مجددا مطابق دستور کار انجام می‌دهد و به سؤالات تئوری مربوطه که بر اساس هفت سطح حیطه یادگیری به صورت‌های متفاوت مطرح می‌شوند،‌ پاسخ می‌دهد.

در برخی موارد نیز می‌توانید از دانش آموزان بخواهید تا بر اساس آموخته‌های خود اندام‌ها یا دستگاه‌های خوانده‌شده را با خمیر کاغذ بسازند و بخش‌های مختلف و همچنین عملکرد آنها را در کلاس تشریح کنند.

روش های خلاقانه تدریس علوم؛ آموزش با استفاده از تقلب

در این شیوه آموزشی از دانش آموزان بخواهید تا تمامی مطالبی را که می‌خواهند به صورت تقلب از آن استفاده کنند، روی برگه کوچکی نوشته و به کلاس بیاورند. بدیهی است که دانش آموز مطلبی را که از نظر فراگیری با آن مشکل دارد، برای مرور و تقلب روی برگه می‌نویسد و تمام توجه خود را به استفاده از آن در جلسه معطوف می‌کند.

با به کار گیری چنین روشی دانش آموزان با رغبت در فرآیند یادگیری و یاددهی شرکت نموده و در نهایت نتیجه مطلوبی هم به دست می‌آورند که توانایی حل مشکلات را در آنها بهبود می‌دهد.

آموزش با کمک همکلاسی‌ها

هدف از به کار گیری این روش در تدریس علوم دبستان شناخت سطح یادگیری دانش آموزان ارزشیابی ‌کننده و ارزشیابی‌ شونده است. در این روش از دانش آموزان خواسته می‌شود تا سؤالات متعددی از دانش آموزانی که مورد ارزشیابی قرار می‌گیرند، بپرسند. در نتیجه استفاده از چنین روشی معلمان می‌توانند به صورت همزمان هر دو گروه را مورد ارزشیابی و سنجش قرار دهند.

جمع آوری اطلاعات در مورد موضوعات مرتبط با درس و مورد بحث

در این روش نیز می‌توانید از دانش آموزان بخواهید که در مورد جدیدترین اخبار مرتبط با موضوع درس تحقیق کنند و نتیجه را به کلاس گزارش نمایند. در این شرایط، دانش آموزان بسته به علایق خود و همچنین موضوع تحقیق به صورت انفرادی یا گروهی از کتاب یا اینترنت جدید ترین مطالب را جمع آوری نموده و در کلاس مطرح می‌کنند.

در نتیجه استفاده از چنین روشی در تدریس مطالب، دانش آموزان راه‌های تحقیق و جمع آوری اطلاعات را تجربه می‌کنند و در وهله دوم با ارائه تحقیقاتشان نتیجه کارهای خود را به صورت عملی مشاهده می‌کنند.

در این مطلب سعی کردیم تا روش های تدریس علوم دبستان و نحوه استفاده از آنها در جریان آموزش دانش آموزان را تشریح کنیم. با توجه به آنچه در رابطه با روش های تدریس علوم ابتدایی مطرح شد، می‌توانید به کودکان خود خصوصا در پایه های آخر مانند پنجم و ششم ابتدایی کمک کنید تا به شیوه‌ای خلاقانه درس علوم خود را با درک عمیق‌تری آموزش ببینند.